سوییت (suede) نوعی پارچه چرمی است و می توان آن را از طریق هر نوع از پوست دام که در تولید چرم معمولی به کار می رود، به دست آورد. تفاوت عمده بین سوییت و دیگر انواع چرم این است که پارچه سوییت از طریق جانب زیرین پوست دام به دست می آید، در حالیکه بیشتر انواع چرم به وسیله جانب بالایی پوست دام حاصل می گردند. جانب زیرین پوست دام از جانب خارجی آن نرمتر است، اما مقاومت کمتری در برابر المان های خارجی و لکه ها دارد. بنابراین سوییت معمولا به عنوان یک ماده لوکس به عمل آوری می گردد، در حالیکه فاقد دوام چرم معمولی است. وقتی پارچه سوییت روی پوست پوشیده می شود، احساس نرمی و راحتی زیادی در هنگام لمس کردن به فرد منتقل می نماید.
سوییت در مقایسه با چرم معمولی، نفوذپذیری به مراتب بیشتری دارد، این مسئله باعث می گردد تا خواص ضد آب چرم در این پارچه وجود نداشته باشد. بنابراین بهتر است که لباس های ساخته شده از سوییت در محیط های داخلی یا موقعیت هایی که که احتمال مواجه با شرایط بد محیطی وجود ندارد، پوشیده شود.
در حالیکه بیشتر انواع چرم از طریق پوست گاو تولید می گردند، اما سوییت بیشتر اوقات به وسیله پوست بره تولید می شود. با این حال انواع دیگر پوست دام مثل گوساله، بز و گوزن نیز می توانند در تولید سوییت مورد استفاده قرار گیرند. به منظور کاهش تأثیر بر روی دام های تولید کننده چرم و بعضی از ویژگی های منفی سوییت، تولید کنندگان منسوج به تولید طیف متنوعی از جایگزین های مصنوعی سوییت توجه نموده اند که سطح موفقیت آنها در این زمینه متغیر بوده است. اگرچه جایگزینی ویژگی های مطلوب سوییت در حقیقت غیرممکن است، اما جایگزین های مصنوعی ممکن است نسبت به کالاهای اصیل، ارزان تر و بادوام تر باشند.
تاریخچه سوییت
کلمه سوییت از نظر لغوی از واژه فرانسوی “gants de Suede” گرفته شده است که ترجمه تحت اللفظی آن به دستکش های سوئدی (gloves of Sweden) اشاره دارد. در طول دوره رمانتیسم (Romantic) فرانسه، واردات چرم سوئدی در میان اشراف فرانسوی بسیار محبوب شده بود. صنعتگران چرم سوئد به جای استفاده از لایه خارجی پوست حیوانات، روشی را ابداع نمودند که از قسمت درونی نرم پوست حیوانات جهت تولید دستکش های بسیار نرم برای خانم ها استفاده می کردند. هر چند که تولید سوییت برای چندین دهه محدود به ساخت دستکش باقی ماند، اما صنعتگران در سوئد و سراسر اروپا سرانجام به پتانسیل سوییت برای تولید مصارفی دیگر به غیر از ساخت دستکش پی بردند. با گذشت زمان، تولید سوییت به ژاکت، کفش، کیف و دیگر کاربردهای سوییت که امروزه برای ما شناخته شده است، گسترش یافت.
تولید سوییت (پارچه جیر) به عنوان یکی از رویدادهای نسبتا جدید تاریخ بشر شناخته می شود، اما انسان برای هزاران سال از پوست حیوانات جهت تولید لباس و دیگر تزئینات استفاده نموده است. شواهد به جا مانده از دوران ماقبل تاریخ نشان می دهد که مردم دوران عصر حجر از پوست حیوانات به عنوان منبع اصلی منسوجات استفاده می کردند و استفاده از پوست و چرم در تولید پارچه تا به امروز ادامه دارد. تفاوت عمده بین چرم امروزی و نوع پیشین آن به تنوع محصولات چرمی امروزی و مهارت تکنیکی به کار رفته برای توسعه مدرن مواد چرمی مربوط می شود.
ویژگی های سوییت
سوییت یک مرحله نهایی کرکی شدن دارد، به همین دلیل گاهی اوقات به عنوان پارچه پرزدار (napped) نیز شناخته می شود. هر چند که بیشتر انواع چرم صاف هستند، اما سوییت به جای اینکه مثل پوست دام باشد، بیشتر همانند پنبه یا دیگر انواع پارچه مبتنی بر گیاه است. سوییت از نظر ظاهری مات است، در حالیکه چرم معمولی، برق و درخشان است. چرم معمولی ضد آب می باشد، اما نفوذپذیری سوییت زیاد است و به لکه دار شدن تمایل دارد. سوییت برخلاف چرم معمولی که کاملا ضخیم است، معمولا نازک بوده که این مسئله به جذابیت آن برای کاربردهای ظریف نساجی کمک می نماید. تمیز کردن سوییت به شدت سخت است؛ ماشین لباسشویی می تواند این پارچه را به مرحله نابودی برساند، اما چون سوییت به آسانی کثیف می شود، لذا تولید کنندگان لباس، کفش یا وسایل تزئینی ساخته شده از سوییت باید به صورت حرفه ای و متناوب اینگونه کالاها را تمیز کنند تا آنها را در شرایط خوبی حفظ نمایند.
پارچه سوییت چگونه تولید می شود؟
فرآیند ساخت سوییت با کشتار دامی که برای تولید این پارچه به کار می رود، شروع می گردد. سپس پوست دام کنده می شود و خشک می گردد. وقتی پوست به طور کامل خشک شد، یک ماده شیمیایی طبیعی به نام آهک (lime) برای حذف همه فولیکول های موی موجود بر روی پوست مورد استفاده قرار می گیرد. سپس پوست در معرض آنزیم های طبیعی به نام جوهر مازو (tannins) قرار می گیرد که پوست خنثی را تحویل خواهد داد و آن را رسما به پوست تبدیل خواهد نمود. بدون جوهر مازو، پوست استفاده شده برای تولید چرم مانند هرگونه محصول دامی باقی خواهد ماند و با گذشت زمان متلاشی می شود. جوهر مازو از این تجزیه و متلاشی شدن جلوگیری می کند و فرآیند به کار بردن جوهر مازو، مازوکاری یا دباغی (tanning) نام دارد.
مرحله تکمیلی نهایی چرم
در این مرحله، چرمی که برای تولید سوییت مورد استفاده قرار می گیرد، زیاد یا کم در حالت نهایی قرار دارد. با این حال برای تولید یک پارچه قابل تشخیص به عنوان سوییت، فرآیندهای دیگری نیز باید انجام گیرد. ابتدا تولید کنندگان چرم، مخلوطی از نمک، روغن و دیگر اجزاء طبیعی را برای به عمل آوری چرم به کار می برند. این فرآیند سبب می شود تا دوام چرم بیشتر گردد. بعضی از تولید کنندگان چرم ممکن است حتی از مواد شیمیایی مصنوعی نیز برای فراهم کردن دوام بیشتر استفاده نمایند. برای تبدیل این محصول نهایی چرم به سوییت، چرم نازک و خرد خواهد گردید، این فرآیند باعث می گردد تا بافت پرزدار بیرونی به سوییتی بسیار مطلوب تبدیل گردد. در نهایت یک فرآیند منقش کاری (چرمکاری) ویژه برای تولید سوییت نهایی نازک و راحت به کار برده خواهد شد.
فرآیند نهایی
پارچه سوییتی که فرآیند نهایی منقش کاری را طی کرده است، برای تبدیل شدن به پوشاک، وسایل تزئینی و کفش آماده است. با این حال بعضی از تولید کنندگان ممکن است قبل از فروش سوییت به سازندگان وسایل تزئینی یا پوشاک، آن را رنگ نمایند. برخلاف چرم طبیعی که رنگ زدن آن بسیار دشوار است، بافت منحصر به فرد سوییت با دیگر رنگ های طبیعی و مصنوعی به خوبی پیوند می خورد. وقتی فرآیند رنگ آمیزی به پایان رسید، سوییت اغلب برحسب یارد فروخته می شود و سپس می تواند برای تبدیل به یک محصول نهایی برش خورده و دوخته شود تا به مصرف کننده نهایی فروخته شود. با این وجود بعضی از تولید کنندگان لباس و کفش ممکن است قبل از فروش کالای سوییت به آنها، اعمال مرحله نهایی ضد آب را نیز انتخاب نمایند.
در کل فرآیند ساخت پارچه سوییت را می توان به صورت زیر خلاصه نمود:
- کشتار دام: فرآیند تولید سوییت با کشتار دامی که برای تولید این پارچه به کار برده می شود، آغاز می گردد. سپس پوست دام کنده می شود و پوست خشک می گردد.
- حذف کردن فولیکول های مو: وقتی پوست به طور کامل خشک شد، یک ماده شیمیایی طبیعی به نام آهک برای حذف همه فولیکول های موی موجود بر روی پوست مورد استفاده قرار می گیرد.
- تبدیل کردن به چرم: در ادامه پوست در معرض آنزیم های طبیعی به نام جوهر مازو قرار می گیرد که پوست خنثی را تحویل خواهد داد و آن را رسما به پوست تبدیل خواهد نمود.
- به عمل آوری چرم: تولید کنندگان چرم برای به عمل آوری این ماده، ترکیبی از نمک، روغن و دیگر مؤلفه های طبیعی را به کار می گیرند.
- نازک کردن: برای اینکه بافت پرزدار بیرونی چرم به یک سوییت بسیار مطلوب تبدیل گردد، نازک و خرد خواهد شد.
- چرمکاری: در نهایت یک فرآیند چرمکاری ویژه برای تولید سوییت نهایی نازک و راحت به کار برده خواهد شد.
- رنگ آمیزی نمودن: بعضی از تولید کنندگان لباس و کفش ممکن است قبل از فروش کالای سوییت به آنها، اعمال مرحله نهایی ضد آب را نیز انتخاب نمایند.
- دوختن: وقتی فرآیند رنگ آمیزی به پایان رسید، سوییت می تواند برای تبدیل به یک محصول نهایی برش خورده و دوخته شود. در این حالت می توان پارچه را به مصرف کننده نهایی فروخت.
پارچه سوییت چه کاربردی دارد؟
پارچه سوییت در طیف گسترده ای از کاربردهای مختلف پوشاک و وسایل تزئینی مورد استفاده قرار می گیرد. چون این پارچه نسبتا ظریف است، در کاربردهای صنعتی مصرف خاصی ندارد. همانطور که الویس پرسلی (Elvis Presley) در اجرای آهنگ Blue Suede Shoes در حافظه فرهنگی ما ثبت کرده است، سوییت یک پارچه محبوب برای تولید کفش است. اگرچه رنگ سوییت به طور طبیعی قهوه ای روشن یا خاکستری است، اما فرآیندهای رنگ زنی متنوعی برای تبدیل طرح رنگی این پارچه به آبی، قرمز، زرد، سبز و هر نوع رنگ مطلوب دیگری را می توان به کار برد.
پارچه سوییت فقط برای کفش های لباس مجلسی زنانه کاربرد دارد. چون این پارچه بسیار ظریف است، آب را جذب می کند و مستعد لکه دار شدن است. این پارچه برای کاربردهای خارجی کفش مناسب نیست. در حقیقت نگهداری منظم برای حفظ آراستگی کفش های سوییت ضروری به نظر می رسد. این موضوع سبب شده است تا بسیاری از علاقمندان این پارچه به سمت جایگزین های مصنوعی گرایش پیدا کنند که نگهداری قابل توجهی نیاز ندارد و با ماشین قابل شستشو است.
به غیر از کاربرد سوییت برای تولید کفش، معمولا از این ماده در ژاکت ها و دیگر انواع لباس های زیر نیز استفاده می شود. با این حال سوییت فقط برای کاربردهای لباس زیر در آب و هوای سرد به کار می رود، چون این پارچه به آسانی خیسانده و لکه دار می شود و برای شرایط محیطی که همراه با بارش برف و باران است، مناسب نیست.
علاوه بر این، سوییت در تولید کیف های دستی مد نیز بسیار محبوب است. نرمی و بافت منحصر به فرد این پارچه باعث شده است تا در این کاربرد مطلوب باشد. کیف های دستی سوییت همانند دیگر وسایل تزئینی و پوشاک مد برای استفاده روزمره یا کاربردهای حاوی وظایف سنگین طراحی نمی شوند. استفاده ناچیز از ماده سوییت برای تولید کیف های دستی از کیفیت این وسایل تزئینی نفیس محافظت می کند.
سوییت در بعضی از موارد هنوز به عنوان ماده دستکش مورد استفاده قرار می گیرد، اما دیگر مواد در اصل از ویژگی های مطلوب سوییت برای این کاربرد پیشی گرفته اند. از دیگر کاربردهای پارچه سوییت می توان به آستر داخلی ژاکت، کمربندهای نفیس، کلاه های طراح و پوشش صندلی برای اتومبیل اشاره کرد. با این حال جایگزین های مصنوعی جهت سوییت برای پوشش های صندلی ماشین بیشتر مطلوب در نظر گرفته شده اند، چون آنها دوام بیشتری داشته و در برابر پارگی مقاوم هستند.
در کل کاربردهای پارچه سوییت را می توان به صورت زیر خلاصه کرد:
- برای تولید پوشاک: استفاده شده در ژاکت و لباس های مخصوص آب و هوای سرد
- برای ساخت وسایل تزئینی: استفاده شده در کیف های دستی، آستر داخلی در ژاکت ها، کمربندهای نفیس، کلاه های طراح و پوشش صندلی برای اتومبیل
- برای تولید کفش.
پارچه سوییت در چه مناطقی از جهان تولید می شود؟
چین بزرگترین تولید کننده محصولات چرمی است. این موضوع این تصور را به ذهن القا می کند که این غول نساجی آسیا، بزرگترین تولید کننده سوییت هم می باشد. با این حال بعضی از منابع ادعا می کنند که چین تولید کننده اصلی این محصول نیست، بلکه اروپا بزرگترین سهم بازار تولید سوییت را در اختیار دارد. در هر صورت بیشترین بازار نساجی جهان به چین تعلق دارد و دیگر بازارهای در حال گسترش در کشورهای جنوب شرقی آسیا و آمریکای جنوبی به افزایش تقاضا برای پارچه سوییت در دهه های آینده ادامه خواهند داد. هر چند که جایگزین های مصنوعی سوییت برای برتری پیدا کردن به رقابت همچنان ادامه می دهند، اما ویژگی های منحصر به فرد این پارچه مبتنی بر دام از محبوبیت جهانی آن محافظت خواهد کرد.
قیمت پارچه سوییت به چه صورت است؟
قیمت پارچه سوییت برحسب یارد با توجه به کیفیت و روش های تولید این نوع از منسوج طبیعی تغییر می کند. با این وجود پارچه سوییت طبیعی در کل بین 30 تا 40 دلار در هر یارد قیمت دارد. شکل های مصنوعی پارچه سوییت نسبت به کالاهای خالص از هزینه بسیار کمتری برخوردار هستند، به همین دلیل بیشتر مورد تقاضا قرار می گیرند. هزینه بیشتر انواع سوییت مصنوعی بین 8 تا 12 دلار برای هر یارد است. این قیمت باعث شده است تا جایگزین های سوییت مثل اولترا سوییت (Ultrasuede) و آلکانترا (Alcantara) بدون دسترسی به ادغام عظیم سرمایه در گردش برای تولید کنندگان کوچک پوشاک و وسایل تزئینی بیشتر در دسترس باشند.
چه تفاوتی بین انواع مختلف پارچه سوییت وجود دارد؟
هر چند که فقط یک نوع سوییت واقعی وجود دارد، اما چندین جایگزین برای این پارچه به وجود آمده است که ممکن است تحت شرایط خاصی به سوییت اشاره داشته باشند.
سوییت
اگرچه بسیاری از جایگزین های سوییت در بازار وجود دارند، اما فقط یک چرم پرزدار استخراج شده از دام می تواند به عنوان سوییت خالص در نظر گرفته شود.
اولترا سوییت (Ultrasuede)
اولترا سوییت یکی از اولین جایگزین های سوییت به شمار می آید که وارد بازار گردیده است. این محصول توسط محقق ژاپنی به نام میوشی اوکاموتو (Miyoshi Okamoto) توسعه پیدا کرده است. بیشتر انواع اولترا سوییت از 80% میکروالیاف پلی استر و 20% پلاستیک پلی اورتان تشکیل گردیده اند. برخلاف سوییت مبتنی بر دام، اولترا سوییت را می توان در ماشین لباسشویی شستشو داد و با خشک ماشینی نیز خشک نمود.
آلکانترا (Alcantara)
آلکانترا دیگر نام تجاری برای اولترا سوییت محسوب می شود. این محصول به عنوان بخشی از پروژه مشترک سرمایه گذاری بین صنایع Toray ژاپن و شرکت آلکانترای ایتالیا توسعه پیدا کرده است. این پارچه در اصل همانند اولترا سوییت و دیگر پارچه های مصنوعی مشابه است. آلکانترا با ماشین لباسشویی قابل شستشو است. اگرچه اولترا سوییت بیشتر در کاربردهای صنعتی و مصرفی کلی مورد استفاده قرار می گیرد، اما آلکانترا معمولا در فضای داخلی وسایل حمل و نقل لوکس و آسترهای کیف دستی طراح یافت می شود.
سوییت ابریشمی (Sueded Silk)
اگر ابریشم در معرض فرآیندهای شیمیایی قرار گیرد، بافتی شبیه به سوییت به دست می آید. سوییت ابریشمی همه ویژگی های اصلی ابریشم را داراست و برخلاف سوییت معمولی، امکان شستن این نوع سوییت با ماشین لباسشویی نیز مهیاست.
سوییت پنبه ای (Sueded Cotton)
سوییت پنبه ای همانند سوییت ابریشمی در صورتیکه در معرض فرآیندهای شیمیایی قرار گیرد، سطح خارجی آن همانند سوییت به صورت زبر به دست می آید. این نوع از منسوج نیز با ماشین لباسشویی قابل شستشو است.
پارچه سوییت بر روی محیط زیست چه تأثیری دارد؟
پارچه سوییت در کل بر روی محیط زیست تأثیر منفی ندارد. چون این نوع از پارچه نوعی الیاف دام طبیعی است، پس زیست تجزیه پذیر می باشد. این مسئله نشان می دهد که سوییت در اکوسیستم زمین باقی نمی ماند یا موجب بحران میکرو الیاف نمی شود. با این حال انجمن های مدافع حقوق حیوانات و دیگر سازمان های مربوطه با توجه به استفاده از حیوانات برای تولید پارچه سوییت نسبت به تولید این نوع از پارچه ابراز نگرانی می کنند. نگرانی اصلی این انجمن ها در حقیقت به کشته شدن دام برای ساخت پارچه های چرمی مربوط می شود. در بیشتر حالت ها، وقتی چرم برداشت می شود، دیگر بخش های دام نیز مورد استفاده قرار می گیرد، اما تحت شرایط نادری، باقیمانده دام دور انداخته می شود که ضایعات زیادی به وجود می آورد.
تولید دام برای ساخت چرم در صورتیکه کل دام مورد استفاده قرار گیرد از نظر زیست محیطی پایدار است. از دام های استفاده شده برای تولید چرم می توان به گوسفند، گاو و بز اشاره کرد که این نوع دام ها از مقادیر عظیمی از غذا و آب استفاده می کنند. اگر تکنیک های درست و محافظتی به کار برده نشود، پرورش دام های بزرگ می تواند تأثیر مخربی بر روی خاک و شرایط محیطی اطراف داشته باشد.
به جزء نگرانی های اخلاقی و استفاده از زمین، تولید محصولات چرمی مانند سوییت یکی از انواع تولید منسوج به شمار می آید که بسیار با محیط زیست سازگار است. کشت الیاف مبتنی بر گیاه در کل به استفاده از آفت کش ها و مواد شیمیایی نیاز دارد و تولید الیاف مصنوعی به استفاده از سوخت های فسیلی نیازمند است، بنابراین این الیاف زیست تجزیه پذیر نیستند.
چون الیاف دام مانند سوییت، تجدید شدنی و زیست تجزیه پذیر می باشند، لذا در صورتیکه در طولانی مدت تکنیک های پرورش و تولید مناسب دنبال شود، تأثیر منفی بر روی محیط زیست به جای نخواهند گذاشت. تولید سوییت ذاتا از نظر زیست محیطی پایدار نیست، اما تولید کنندگان این الیاف جهت جلوگیری از هرگونه تأثیر منفی این محصول بر روی محیط زیست، باید کشاورزی سخت گیرانه ارگانیک را رعایت نمایند.
گواهینامه های موجود برای پارچه سوییت
گواهینامه مشخص و خاصی برای سوییت موجود نیست. با این حال، گواهینامه های مختلفی برای چرم در مجموع وجود دارد. مثلا سازمان تأیید کننده جهانی OEKO-TEX، گواهینامه استاندارد چرم را برای محصولات چرمی فراهم می کند و مؤسسه تأیید کننده کیفیت برای واحد چرم (ICEC) نیز برای محصولات چرمی نوعی گواهینامه ارائه می دهد.
گروه کاری چرم (LWG) سازمانی است که در هر مرحله ای از زنجیره تأمین پارچه چرم، خدمات صدور گواهینامه را ارائه می دهد. توجه به این نکته ضروری است که با توجه به اینکه چرم یک نوع منسوج مبتنی بر دام است، پس تحت نظارت استاندارد جهانی منسوجات ارگانیک (GOTS) یا دیگر سازمان های تأیید کننده منسوج ارگانیک مشابه قرار نمی گیرد.
| نام پارچه | سوییت |
| نام دوم شناخته شده پارچه | چرم کرکدار، چرم پرزدار، اولترا سوییت، جیر، چرم مخمل نما |
| ترکیبات پارچه | جانب زیرین پوست حیوانات یا مواد مصنوعی مشابه |
| قابلیت تنفس پارچه | کم |
| قابلیت مقاومت در برابر رطوبت | کم |
| قابلیت حفظ گرما | بالا |
| قابلیت ارائه کشش | کم |
| حساس به کرکی شدن یا قل زدن | کم |
| اولین کشور سازنده این نوع پارچه | سوئد |
| بزرگترین صادر کننده/ کشور برتر تولید کننده | چین |
| دمای توصیه شده برای شستشو | تمیز کردن حرفه ای توصیه می شود |
| کاربرد در | کفش، ژاکت، دستکش، کلاه، کیف، آستر پوشاک، روکش های صندلی و کمربند. |