آبرفت پارچه و لباس چیست؟

آبرفت پارچه به میزان تغییر اندازه ی آن ، پس از شست و شو گفته می شود که البته این مسئله در پوشاک و لباس های دوخته شده نیز رخ می دهد . آبرفت در صنعت نساجی و پوشاک ، یک موضوع بسیار پر اهمیت و قابل بررسی می باشد .در این مطلب برای افرادی که در این زمینه اطلاعات کافی ندارند ،  توضیحی اجمالی از آبرفت و کاربرد آن در صنعت نساجی و لباس را تشریح می کنیم.

آبرفت پارچه دقیقا چیست؟

در تولیدات پارچه  به خصوص پارچه های تریکو و کشباف ، نوع نخ و وجود منفذها در پارچه باعث ایجاد یک حالت ارتجاعی می شوند که پس از شستشو با دمای مناسب ، پارچه تغییر سایز داده و کوچک تر می گردند . به این کاهش سایز آبرفت پارچه گفته می شود که معمولا کاهش عرض ، بیش از طول پارچه می باشد . میزان زیادی از آبرفت پارچه ، در مرحله تکمیل و کامپکت گرفته شده و تقریبا پارچه در اندازه ی واقعی ، تثبیت می گردد .  در این عملیات حلقه های بافت در هم چفت تر می شوند .

دلایل جمع شدگی و آبرفت لباس

• آبرفت ناشی از استراحت پارچه
• آبرفت  ناشی از تورم
• جمع شدگی ناشی از نمدی شدن پارچه
• آبرفت و جمع شدگی ناشی از حرارت

اندازه گیری آبرفت و جمع شدگی پارچه

به منظور اندازه گیری میزان جمع شدگی پارچه، نمونهٔ مربع شکل از پارچه را به اندازهٔ ۳۰ سانتیمتر می برند و در هر سمت پارچه،

علامت هایی به فاصلهٔ ۲۵ سانتی متر از یکدیگر و فاصلهٔ ۵/ ۲ سانتیمتر از لبهٔ پارچه قرار می دهند. پس از شستشوی نمونهٔ پارچه،

فواصل بین علامت های روی پارچه اندازه گیری می شود. با در دست داشتن فاصلهٔ اولیه بین علامت ها و همچنین فاصلهٔ ثانویه پس از

شستشوی پارچه، با استفاده از رابطهٔ زیر میزان آ برفتگی پارچه در جهت طول و عرض بدست میاید.

آبرفت لباس

در لباس نیز همانند پارچه آبرفت وجود دارد ، معمولا بافت های زمستانی که به صورت تکه ای بافت می شوند یا لباس هایی که با پارچه ی خام دوخته شده و سپس به رنگرزی می روند ، به دلیل اینکه پارچه هایشان مرحله ی تکمیل را طی نکرده و آبرفت گرفته نشده ، دارای ثبات نسبی نیز نمی باشند . معمولا در این مواقع ، یک نمونه ی کامل دوخته می شود مرحله ی شستشو و تکمیل را گذرانده و سپس  طبق تغییراتی که در طول و عرض لباس ایجاد می گردد ، اندازه ی الگو و برش تعیین می گردد. در برخی از بافت های زمستانی، به جای شستشو ، عملیات پرس انجام می شود و در برخی نیز بدلیل داشتن ثبات ذاتی نخ، هیچ عملیاتی صورت نمی گیرد .

 

آبرفت و جنس پارچه و الیاف

به صورت معمول ، آبرفت پارچه های پنبه ای ، بیشتر از الیاف مصنوعی یا پلی استر می باشد . این موضوع در لباس ها کاملا قابل رویت است . زمانی که لباس پنبه ای شسته می شود ، تغییر اندازه ی بیشتری نسبت به لباس های پلی استری یا پلی استر پنبه دارند . این یکی از معایب پارچه های تریکو و کشباف پنبه ای نیز محسوب می گردد که  روش های متعددی برای رفع این ایراد وجود دارد . به عنوان مثال استفاده از نخ های مرسریزه یا نخ های کامپکت ، دو مورد از این روش ها هستند.

برخی از روش های گرفتن آبرفت پارچه و لباس

معمولا برای بالا بردن سطح کیفی لباس و پارچه ، تولید کنندگان سعی می کنند به روش های مختلف آبرفت آنها را  تاحد زیادی بگیرند . این روش ها می توانند در مراحل تولید نخ ، پارچه یا لباس باشند.در زیر به مواردی از این اقدامات اشاره می کنیم:

• کامپکت پارچه : عملیاتی همراه با بخار ، دمای بالا و پرس طاغه پارچه
• شستشوی تکه ای : یک پرسه ی عادی شست لباس های دوخته شده در ماشین لباسشویی صنعتی
• مرسریزه کردن نخ : عملیاتی که با کشیده شدن نخ و افزودن سود کاستیک همرا است
• آنزیم شور : افزودن آنزیم های مختلف به خصوص تثبیت کننده ها به پارچه و لباس
• پرس : این روش معمولا برای تکه های بافت زمستانی می باشد .
• ترکیب مواد مصنوعی : معمولا با اضافه نمود یک نخ فیلامنت یا لاکرا ، پارچه را تبیت می کنند.

 

توضیحات تکمیلی برای دلایل آبرفت و جمع شدگی پارچه

جمع شدگی ناشی از استراحت پارچه

در هنگام بافت پارچه توسط ماشی نهای بافندگی، نخ ها به ویژه ن خهای تار، شدیداً در معرض کشیدگی ۶ قرار م یگیرند. هنگامی که پارچه بافته شده از روی ماشین بافندگی برداشته می شود، چون پارچه آزاد می شود و دیگر تحت کشیدگی ماشین نیست، تمایل دارد ازدیاد طولهای ایجاد شده در خود را جبران کند. به همین جهت پارچه در جهت طول و عرض و بیشتر در جهت طول  جمع می شود.

به عبارت دیگر، پارچ های که از روی ماشین بافندگی برداشته می شود دارای ابعادی ناپایدار است. بخشی از این ناپایداری، پس از خارج کردن پارچه از ماشین بافندگی، بعد از مدت کوتاهی از بین می رود. چنانچه پارچه کاملاً خیس و شسته شود و سپس روی یک سطح صاف پهن گردد و خشک شود، پایداریِ ابعادی بیشتری در آن بوجود م یآید. بنابراین، دلیل کاهش ابعاد پارچه، پس از تولید، قرار گرفتن پارچه در حالت آزاد، یا اصطلاحاً در حالت استراحت است.

 

جمع شدگی ناشی از تورم

این جمع شدگی در اثر شستشو و در مورد پارچه های جاذب رطوبت، بخصوص پارچه های پنبه ای، روی می دهد و علت آن متورم شدن الیاف در اثر جذب رطوبت است. در اثر تورم الیاف، قطر الیاف و در نتیجه قطر نخ ها در پارچه افزایش می یابد و در نتیجه نخ ها در پارچه به یکدیگر نزدیک تر می شوند. به همین جهت ابعاد پارچه کاهش می یابد و این کاهش ابعاد (آب رفتگی) در جهت طول پارچه بیشتر از جهت عرض پارچه است.

میزان آب رفتگی پارچه به میزان جذب رطوبت الیاف و میزان تورم الیاف بستگی دارد. هرچه جذب رطوبت و تورم الیاف بیشتر باشد، آبرفتگی پارچه نیز بیشتر خواهد بود.

تراکم پارچه نیز بر میزان آب رفتگی پارچه تأثیر می گذارد. در پارچه های تاری  پودی با تراکم بافت کم، به دلیل فضای بیشتر میان نخ ها، میزان تورم الیاف و نخ ها بیشتر از پارچه های با تراکم بافت زیاد است. لذا، میزان آب رفتگی پارچه های با تراکم بافت کم، بیشتر از پارچه های با تراکم بافت زیاد است.

همان گونه که ذکر شد، شدت این نوع جمع شدگی در پارچه های پنبه ای از سایر پارچه ها بیشتر است. برای جلوگیری از آب رفتگی پارچه های پنب های، قبل از دوخت آنها را شستشو م یدهند و آب رفتگی اولیه را در آنها ایجاد می کنند تا در شستشوهای بعدی دچار آب رفتگی نشوند.

 

جمع شدگی ناشی از نمدی شدن پارچه

این جمع شدگی در پارچه های پشمی بوجود می آید و دلیل آن، وجود فلس در سطح الیاف پشم است. در اثر رطوبت، حرارت و فشار، فلس ها از سطح لیف پشم بلند می شوند. در این حالت اگر پشم، در معرض مالش یا فشار قرار گیرد این فلس ها در هم می روند و گره می خورند و پشم حالت نمدی پیدا م یکند

 

جمع شدگی در اثر حرارت

این جمع شدگی، در پارچه های تهیه شده از الیاف مصنوعی و در دمای بالاتر از ۲۱ درجهٔ سانتی گراد بوجود می آید. با انجام عملیات تثبیت حرارتی بر روی نخ ها و پارچه های تهیه شده از الیاف مصنوعی می توان از ایجاد این نوع جمع شدگی جلوگیری کرد. در صورت تثبیت نشدن حرارت و استفاده از اتوی داغ یا بخار شدید (اتوی بخار) در مراحل مختلف تولید پوشاک، احتمال جمع شدگی پارچه وجود خواهد داشت.

منبع : روچی