صنعت پوشاک بنگلادش

روند پیشرفت صنعت پوشاک بنگلادش

صنعت پوشاک بنگلادش

صنعت پوشاک بنگلادش چگونه و در طی چه سال هایی پیشرفت کرد؟

اگر با ماشین از پایتخت بنگلادش داکا به سمت جنوب رانندگی کنید، به کارخانه های بزرگ و مدرنی می رسید که با فضای اطرافش هیچ سنخیتی ندارند. دور و اطراف کارخانه پر از زاغه و موتورهای سه ‌چرخه است اما کارخانه پوشاک مردانه مثل کت و شلوار برای برندهای بزرگی مثل اِچ اِندام سوئد و مارکس اَند اِسپنسر انگلیس تولید می‌ کند.

مدیر این کارخانه به استفاده از تکنولوژی مدرن و پیشرفته اعتقاد دارد و می‌گوید: کارگاه خیاطی ما اتوماتیک شده و دیگر نیاز نیست که کارگران ماهر باشند.

کشور بنگلادش از کجا و چگونه به این نقطه از موفقیت دست یافته که امروزه بعد از چین بزرگترین تولید کننده و صادر کننده بزرگ پوشاک در جهان است.

بنگلادش ششمین کشور پرجمعیت جهان با ۱۵۰ میلیون جمعیت، واقع در جنوب آسیا و در مجاورت با هند است که دو سال دیگر ۵۰ سالگی استقلال خود را جشن می‌ گیرد.

در سال ۱۹۷۱ با غلبه بر پاکستان توانست استقلال پیدا کند. بعد از استقلال، بنگلادش یکی از فقیرترین کشورهای جهان و جزء کشورهای توسعه ‌نیافته بود.

صنعت نساجی بنگلادش در سال ۱۹۸۰

صنعت نساجی بنگلادش سفر خود را از دهه ۱۹۸۰ آغاز کرد و به جایگاه موفق امروز رسیده است. آقای نورول کوادر خان پیشگام صنعت پوشاک در بنگلادش بود. او در سال ۱۹۷۸ تعداد ۱۳۰ کارآموز را به کره جنوبی فرستاد تا در آنجا نحوه تولید و دوخت لباس را بیاموزند.

با این کارآموزان، او اولین کارخانه تولید پوشاک را برای صادرات تاسیس کرد. در همان زمان کارآفرینان دیگری محتاط و سخت کوش اولین کارخانه های تولید پوشاک را در بنگلادش راه اندازی کردند.

صنعت پوشاک بنگلادش با شروع از اواخر دهه ۱۹۷۰، گسترش شدید در دهه ۱۹۸۰ و سرانجام در دهه ۱۹۹۰، رونق خوبی گرفت. این کشور که در سال های گذشته کشوری عقب مانده، بی پول و بدهکار بود، در سال های اخیر به لطف جمعیت جوان و با رشد اقتصادی ۸ درصدی انتظار می رود که در دهه های آینده به کشوری توسعه یافته و به یکی از غول های بزرگ اقتصادی تبدیل شود.

راز رشد اقتصادی بنگلادش در بخش پوشاک

• خصوصی‌ سازی
• بهره ‌گیری از تکنولوژی کشورهای توسعه یافته
• استفاده از مزیت ‌های داخلی
• روش‌ های جدید تامین مالی
• اتکا به قواعد بازار آزاد
• تعامل و تجارت با کشورهای دنیا
• فراهم کردن فضای رقابتی برای بنگاه ‌ها
• بهره‌ گیری درست از نیروی کار ارزان
• جمعیت زیاد جوان

بنگلادش تلاش می کند تا جایگاه خود به عنوان دومین صادرکننده بزرگ پوشاک بعد از چین را نگه دارد اما به هر حال رقبای سرسخت آسیایی همچون کامبوج، ویتنام و میانمار نیز به صحنه آمده ‌اند.

با رقابتی شدن شدید فضا در حوزه پوشاک موجب شده کارخانه ‌های بنگلادشی به طور جدی به دنبال اتوماسیون باشند تا در آینده از صحنه کنار زده نشوند. به همین دلیل تعداد کارخانه ‌های معمولی پوشاک در پنج سال اخیر ۲۲ درصد کاهش یافته و در عوض، کارخانه ‌های مدرن تاسیس شدند.

یک دلیل دیگر که موجب شده کارخانه‌ های پوشاک بنگلادش به سمت مدرن‌ سازی بروند این است که دنیای مد با سرعت زیادی در حال تغییر است و کارخانه‌ ها باید آمادگی تغییر سریع برای تولیدات جدید و مد روز را داشته باشند و برای این کار به ماشین‌ آلات پیشرفته نیاز است.

صنعت پوشاک در بنگلادش از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۷

صنعت پوشاک در بنگلادش رو به پیشرفت و ترقی بود و صادرات پارچه و لباس تا سال ۲۰۰۲، ۷۷٪ از کل کالاهای صادراتی بنگلادش را به خود اختصاص داده بود. از سال ۲۰۰۷ به طور متوسط ۶٪ رشد سالانه دارد و صادرات منسوجات و پوشاک به عنوان منبع اصلی درآمد هستند.

در سال ۲۰۱۱، ۱۴ میلیارد دلار صادرات پوشاک انجام شده بود که رقم قابل توجهی بود.

اما در سال های ۲۰۱۲ و ۲۰۱۳ دو فاجعه ویرانگر کارخانه پوشاک منجر به کشته شدن بیش از ۱۲۰۰ کارگر شد که این موضوع برای مدتی کوتاه این صنعت را دچار مشکل کرد.

در سال ۲۰۱۲، ۱۱۷ کارگر در آتش سوزی ( Tazreen Fashions تارزین فَشِنز ) کارخانه تولید پوشاک در نزدیکی داکا پایتخت جان خود را از دست دادند.

درست ۵ ماه بعد در سال ۲۰۱۳ در کارخانه ۸ طبقه رانا پلازا در نزدیکی داکا آتش سوزی مهیبی اتفاق افتاد که صنایع پوشاک بنگلادش را لرزاند که منجر به کشته شدن بیش از ۱۱۰۰ نفر شد. این مرگبارترین فاجعه در تاریخ صنعت پوشاک بود. وقتی رانا پلازا فرو ریخت، کارخانه ها برای روزهای زیادی تعطیل شدند. بسیاری از سفارشات نیز لغو شد و کارگران ناامید شدند.

کارخانه های بنگلادش چگونه از چنین فجایع نجات یافتند؟

کارگران بخش پوشاک دچار استیصال و ترس شده بودند. این موضوعات نشان داد که در صنعت پوشاک در کشور فقدان ایمنی وجود دارد و این امر نیاز مبرم به تأمین ساختمان ها و محیط کار ایمن را می طلبد.

کم کم مدیران کارخانه ها برای جلوگیری از بروز چنین فجایعی در آینده برخی مقررات کار را تغییر دادند و شرایط ایمنی کار را بهتر کردند که با انجام این پیشرفت ها به افزایش حضور مارک های بزرگ در بنگلادش منجر شد.

یکسری معاملات ایمنی پس از فاجعه رانا منعقد شد. به هر حال اگر به امنیت کارگران توجه شود و راهکارهایی برای آن وضع شود موضوع نگران کننده دیگری برای آنها وجود داشت و آن هم دستمزد پایین بود.

در سال ۲۰۱۵، درآمد صادرات برای بنگلادش به ۳٫۲ میلیارد دلار رسید که رکورد جدیدی را برای این کشور به ثبت رساند. ۸۳٪ درآمد حاصل از این رقم مربوط به صنعت پوشاک است.

به طور کلی در طی سال های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۷ صادرات پوشاک بنگلادش بیش از ۶۰٪ رشد کرده داشته است اما این کشور باز هم به دنبال رشد و پیشرفت بیشتر در این حوزه بود. از این رو برای توسعه این صنعت اقدامات مثبت زیادی انجام گرفت. نظیر افزایش حقوق کارگران، سرمایه گذاری های عظیم در زمینه فعالیت های مربوط به تعمیر دستگاه ها و آموزش نیروی کار ماهر، تولید محصولات با ارزش افزوده و غیره. این اقدامات باعث ایجاد چشم اندازی تازه در میان چالش هایی شد که صنعت ناچار به رویارویی با آن ها بوده است.

صنعت لباس بنگلادش در سال های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹

صنعت لباس بنگلادش در سال ۲۰۱۸ شاهد افزایش قابل توجه سرمایه گذاری داخلی و سرمایه گذاری مستقیم خارجی، رشد چشمگیر صادرات پوشاک به بازارهای قدیمی و جدید و صادرات طیف تازه ای از محصولات بوده است.

در سال ۲۰۱۸ درآمد حاصل از صادرات پوشاک در بنگلادش به ۳۲ میلیارد دلار رسید. در حالی که در سال قبل از آن ۲۹ میلیارد دلار بوده است. از مجموع پوشاک صادر شده در سال ۲۰۱۸، سهم منسوجات کشباف ۲۴/۱۶ میلیارد دلار و سهم منسوجات تاری پودی ۶۸/۱۶ میلیارد دلار بوده است.

در طی یک دوره ۱۰ ساله در بنگلادش، صادرات به طور تقریبی ۷ درصد رشد داشته و میزان صادرات ۲٫۵ برابر شده است. در سال ۲۰۱۱ از ۱۴ میلیارد دلار به ۳۳ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۹ رسیده است که طبق آمار انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان پوشاک بنگلادش (BGMEA) 84 درصد از کل صادرات ۴۰ میلیارد دلاری بنگلادش به بخش پوشاک اختصاص دارد.

در سال ۲۰۱۹، حدود ۴۶۲۰ کارخانه پوشاک با ۴٫۴ میلیون کارگر وجود داشت. بعد از پشت سر گذاشتن حوادث ناگوار و ناآرامی ها در طی چندین و چند سال سرانجام در سال ۲۰۱۹ به پایداری رسید. اما این آرامش زودگذر بود و در سال ۲۰۲۰ اتفاق غیرمنتظره ای افتاد.

تاثیر کرونا بر صنعت پوشاک در سال ۲۰۲۰

بیماری کووید-۱۹ به یکباره همه چیز را تغییر داد و این صنعت کمی رو به افول رفت. کشور چین (منبع اصلی تهیه مواد اولیه بنگلادش) به دلیل شیوع ویروس کرونا، کلیه محموله ها را متوقف کرد و اینگونه در تامین مواد اولیه کارخانه های پوشاک اختلال ایجاد شد. این بیماری واگیردار زندگی و معیشت کارگران بنگلادشی را تهدید می کرد. تولید و سفارشات کاهش یافت. پرداخت ها با تاخیر انجام میشد. بسیاری از کارخانه های کوچک تر که بودجه کمی داشتند بسته شدند. مدیران خواستار مذاکره مجدد در مورد شرایط شدند. ارزش صادرات پوشاک بنگلادش ۱۷ درصد کاهش یافت که نمایانگر زیان درآمد تا ۵ میلیارد دلار است.

ویروس کرونا موجب شد شرایط و اوضاع اقتصادی کارگران بدتر شود. بسیاری از کارگران با کاهش دستمزد رو به رو شدند که می توانست منجر به فقر و گرسنگی شدید شود. خیلی از کارگران با مشکلات اقتصادی دست و پنجه نرم می کردند و عنوان می کردند: «من قبل از مرگ بر اثر ویروس کرونا از گرسنگی خواهم مرد».

در سال ۲۰۲۰، سهم صادرات پوشاک در بنگلادش تقریباً ۸۳ درصد از کل صادرات و به میزان ۲۸ میلیارد دلار بود. اگرچه این رقم نسبت به سال ۲۰۱۱ که تقریبا صادرات لباس بنگلادش ۷۸ درصد از کل صادرات بوده، افزایش داشته اما نسبت به سال قبل یعنی ۲۰۱۹ کاهش یافته است. زیرا همانطور که قبلا گفتیم صادرات بنگلادش در سال ۲۰۱۹ تقریبا ۳۳ میلیارد بود.

در سال ۲۰۲۱ چه چیزی منتظر صنعت بنگلادش است

افراد سال ۲۰۲۱ را آغازی تازه می دانند. چرا که با ورود واکسن کرونا می توان مشاغل تجاری را نجات داد و کارها را به روش بهتری پیش برد. همچنین سال ۲۰۲۱ برای بنگلادش سال مهمی خواهد بود. چون پنجاهمین سال استقلال خود را جشن می گیرد.

سال ۲۰۲۱ باید سالی باشد که ارتقا صادرات کشور در اولویت اصلی قرار گیرد و به هدف بزرگ صادرات ۵۰ میلیارد دلاری برسد که ۸-۱۰٪ کل صادرات پوشاک بازار جهانی را پوشش می دهد. در حال حاضر این کشور سهم خود را از صادرات پوشاک جهانی از ۴٫۷ به ۶٫۷ درصد افزایش داده است.

اکنون بنگلادش به عنوان بزرگترین کشور تولید کننده لباس و دومین صادر کننده بزرگ پوشاک بعد از چین، حدود ۵۸۸۰ کارخانه پوشاک دارد که در آنها تقریباً ۴ میلیون کارگر مشغول به کار هستند. البته بیشتر نیروی زن به کار گرفته اند که از هر ۵ کارگر چهار نفر زن هستند. در مدت زمان کوتاهی ، صنعت پوشاک در بنگلادش به یک صنعت عظیم تبدیل شده است و به عنوان بزرگترین منبع درآمد صادرات (۸۴٪) به ستون فقرات اقتصاد کشور تبدیل شده است. اروپا ۶۰% از صادراتی را که سالانه توسط صنعت پوشاک بنگلادش ایجاد می شود، دریافت می کند.

اهالی صنعت امیدوارند که در صورت موفقت واکسن در مهار کرونا تجارت در اواسط یا پایان سال ۲۰۲۱ پایدارتر و تقاضای محصولات بیشتر شود.

طبق پیش ‌بینی ‌ها، تا سال ۲۰۲۴ این کشور از لیست کشورهای توسعه‌ نیافته خارج شده و جزو کشورهای درحال توسعه به حساب خواهد آمد.

دلیل اصلی توسعه صنعت نساجی در بنگلادش نیروی کار سخت کوش است. همچنین صنعت نساجی کشور در تولید کالاهایی مثل لباس بافتنی و پوشاک بافته شده تخصص دارند که این محصولات در افزایش درآمد صادرات کشور بسیار موثر هستند.

کیفیت پوشاک بنگلادش

طراحی و کیفیت پوشاک بنگلادش کمتر از لباس های ترک نیست و تشخیص لباس مارک بنگلادش از لباس ترک سخت است. اما برای وارد ‌کننده قیمت تمام شده لباس های بنگلادشی بسیار کمتر از پوشاک ترک است.

کشور بنگلادش به کشورهایی همچون آمریکا، کشورهای اروپایی و ژاپن محصولات نساجی خود اعم از تریکو، جین، پولیور و غیره را صادر می کند که خود گواه این است که محصولات بنگلادش از کیفیت و تنوع بالایی برخوردار هستند.

برخی از برندهای مشهور جهانی همچون اِچ اِندام سوئد و مارکس اَند اِسپنسر انگلیس بخشی از تولیدات خود را در کشور بنگلادش تهیه و به بازارهای جهانی ارسال می کنند.

همه این موارد نشان می دهد کیفیت پوشاک بنگلادش در رتبه خوبی قرار دارد. از این رو در صادرات پیشرو می باشد. پیراهن ، شلوار و ژاکت جزء محصولاتی هستند که در صدر صادرات بنگلادش قرار دارند. در واقع ده محصول برتر بنگلادش بیش از ۵۵ درصد ارزش صادرات پوشاک این کشور به اتحادیه اروپا در سال ۲۰۱۹ را به خود اختصاص داده است. همچنین تیشرت نخی حدود یک پنجم ارزش صادرات پوشاک بنگلادش به اروپا را تشکیل می دهد.

وارد کننده پوشاک از بنگلادش

طبق گزارش مک کینزی : امروز اروپا و ایالات متحده آمریکا بزرگترین بازار مقصد برای لباس های بنگلادش هستند.

اتحادیه اروپا اصلی ترین شریک تجاری بنگلادش است و حدود ۶۰ درصد لباس های تولید شده در بنگلادش در بازارهای اروپا یافت می شوند. در حالی که در سال ۲۰۱۵ حدود ۲۴٪ از کل تجارت بنگلادش را تشکیل می داد.

ایالات متحده یکی دیگر از مهمترین شرکای تجاری بنگلادش است که با ۱۵ درصد سهم بازار محصولات منسوجات بنگلادش را در اختیار دارد. بنگلادش بعد از چین دومین صادر کننده پوشاک به ایالات متحده است. کل صادرات پوشاک بنگلادش در ایالات متحده آمریکا در سال ۲۰۱۰ معادل ۴٫۲۹ میلیارد دلار، در سال ۲۰۱۸ به ۵٫۴۰ میلیارد دلار و در سال ۲۰۱۹ افزایش داشته و به ۵٫۹ میلیارد رسید. اما در سال ۲۰۲۰ به دلیل همه گیری ویروس کرونا در جهان صادرات پوشاک به آمریکار نیز دچار افول و به مبلغ ۵٫۲ میلیارد دلار رسیده است.

به طور خلاصه کشورهای وارد کننده منسوجات و پوشاک بنگلادش شامل ایالات متحده آمریکا، آلمان، بریتانیا، اسپانیا و فرانسه است که بیشترین میزان صادرات پوشاک بنگلادش به این کشورها می باشد.

منبع : گین