تاریخچه ی پارچه کتان

همواره برای انسان در مورد هر محصولی که امروزه از آن استفاده می کند، این سوال وجود داشته که چه زمانی این محصول وارد زندگی بشر شده و بشر استفاده از آن را آغاز کرده است، پارچه ی کتان نیز از این مسئله مستثنا نیست.

همان طور که گفتیم این پارچه یکی از قدیمی ترین پارچه هایی است که بشر در حال حاضر از آن استفاده می کند. قدیمی ترین پارچه ی کتان رنگ شده را باستان شناسان توانسته اند در غارهای ما قبل از تاریخ در کشورهای گرجستان کشف کنند، گفته می شود که قدمت این پارچه ها مربوط به ۳۶ هزار سال قبل است.

دیگر نمونه ی پارچه کتان که باستان شناسان موفق به کشف آن شده است متعلق به کشور سوئیس است، پارچه کشف شده از مناطق مسکونی اطراف دریاچه ی سوئیس کشف شده اند و قدمت آن به ۸ هزار سال قبل از میلاد مسیح برمی گردد.

از آن جا که در گذشته گیاه کتان به سختی به عمل می آمده و از طرفی تولید پارچه از گیاه کتان دشوار بوده است به همین دلیل در مناطقی مانند مصر باستان این پارچه جزو کالاهای لوکس به حساب می آمده است.

الیاف کتان

قبل از این که به بررسی خصوصیاتی که باعث شده پارچه ی کتان تا این حد پرطرفدار باشد بپردازیم بیایید الیاف کتان و ساختمان داخلی آن را مورد بررسی قرار دهیم تا بیشتر با این گیاه ارزشمند آشنا شویم.

الیاف کتان از ساقه ی گیاهی به نام فلاکس استخراج می شود، این گیاه به طور سالانه کشت می شود و حداکثر طولی که دارد ۱۲۰ سانتی متر است و دارای قطری ۸٫۱ تا ۱۶٫۱ اینچ است. تخم این گیاه در ماه های اردیبهشت و خرداد کاشته می شود و سه ماه رشد ان به طول می انجامد، لازم به ذکر است که در هوای سرد و نسبتا مرطوب و وجود میزان باران مناسب بهتر به عمل می اید.

ساختمان داخلی الیاف کتان بیشتر از پنبه است و وجود کریستالین های زیاد در ساختمان داخلی آن موجب شده است که خصوصیات فیزیکی آن با پنبه متفاوت باشد. همچنین الیاف کتان مواد غیر سلولزی بیشتری نسبت به پنبه دارد که این ناخالصی ها یا مواد غیر سلولزی شامل مواردی همچون چربی، مواد رنگی، همی سلولز و … است.

مقطع طولی الیاف کتان به صورت استوانه ای صاف و یا مارپیچی است اما شکل روبان و یا نوار طبیعی کتان مشابه پنبه است. الیاف کتان معمولا نرم و شفاف هستند که هر چه بیشتر چربی آن گرفته شود شفافیت آن نیز بیشتر خواهد بود. جالب است بدانید که بهترین نوع الیاف معمولا در شمال فرانسه، ایرلند و بلژیک تولید می شود.

خصوصیات پارچه کتان

حال که با تاریخچه کتان آشنا شدید باز هم این سوال پیش می آید که چه چیز باعث شده که پارچه کتان تا این حد مورد استقبال طرفداران خود قرار گیرد و پس از گذشت چند هزار سال از اولین باری که این پارچه مورد استفاده قرار گرفته است همچنان طرفداران خود را داشته باشد و در دوخت لباس ها از آن استفاده شود؟

در پاسخ باید بگوییم که آن چه باعث شده کتان تا این حد محبوبیت داشته باشد و نام پادشاه پارچه را به خود اختصاص دهد خصوصیات این پارچه است که خصوصیات عبارتند از:

• استحکام در برابر کشش

یکی از خصوصیات بارز کتان استحکام و مقاومت آن است به طوری که حتی می توان گفت استحکام کتان از پنبه نیز بیشتر است. دلیل این استحکام این است که در ساختمان الیاف این پارچه مناطق کریستالین زیادی وجود دارد و همین موجب شده است که میزان استحکام کتان در برابر کشش و ازیاد طول تا حد پارگی ۸٫۱ درصد در حالت خشک و ۲٫۲ درصد در حالت خیس باشد.

• مقاومت در برابر حمله ی حشرات

برخی از پارچه ها به مرور زمان مورد حمله ی حشراتی همچون بید قرار می گیرند و پس از مدتی پوسیده می شوند اما پارچه کتان این گونه نیست این پارچه در برابر پوسیدگی بسیار مقاوم است و این به دلیل این است که کتان جوشیده و سفید شده و تقریبا دارای سلولز خالص است. نکته ی دیگر در مورد مقاومت پارچه ی کتان این است که اگر پارچه دارای رطوبت و حررات باشد امکان این وجود دارد که دچار آلودگی های آنی شود و همچنین کپک و قارچ می توانند سلولز پارچه را مورد حمله قرار دهند اما باز هم مقاومت پارچه ی کتان در این حالت بسیار زیاد است مخصوصا اگر پارچه خشک باشد.

• اثر اسیدها

یکی دیگر از خصوصیات کتان این است که در برابر اسیدها مقاوم هستند. البته لازم به ذکر است که این مقاومت در برابر محلول رقیق و سرد اسید است اما امکان این که وجود دارد که پارچه ی کتان در برابر محلول های سرد و غلیظ و یا گرم و رقیق مورد حمله قرار گیرد.

• اثر مواد قلیایی

در کنار این که پارچه کتان در برابر محلول های سرد و رقیق قلیایی مقاوم است در برابر مواد قلیایی نیز مقاوم است به گونه ای می توان بارها این پارچه را با محلول قلیایی شست و شو داد.

• اثر رطوبت

پارچه کتان در حالت مرطوب ۲۰ درصد بیشتر از حالت خشک قدرت دارد و همین مسئله موجب شده که عملیات های مکانیکی که در مراحل ریسندگی انجام می شود و حالت عملیاتی تری دارند را به راحتی تحمل کند.

• مقاومت در برابر حلال های آلی

یکی از موادی که در خشکشویی ها مورد استفاده قرار می گیرد حلال های آلی معمولی هستند که این حلال ها اثر مخربی روی برخی از پارچه ها برجای می گذارند و این در حالی است که هیچ اثر مخربی روی پارچه ی کتان ندارند.

• مقاومت در برابر حررات

پارچه کتان در برابر حررات مقاوم است این حرارت به حدی است که اگر پارچه تا دمای ۱۲۰ درجه سانتی گراد نیز در برابر حررات قرار گیرد تجزیه نمی شود و تنها شروع به زرد شدن می کند.

در کنار خصوصیات گفته شده برای کتان، این پارچه دارای خصوصیات دیگری از جمله ضخامت متغییر، خنک بودن و انعطاف پذیر بودن این پارچه، سطح درخشان و یکدست، ظرافت و زیبایی پوشاک کتان، تمیز کردن اسان و از بین بردن راحت لکه های ایجاد شده روی پارچه، استحکام زیاد در برابر شست و شوی مداوم، داشتن ضخامتی متناسب با فصلی که لباس در آن مورد استفاده قرار می گیرد و داشتن بافت گیاهی است.

در ضمن هر چه چربی کتان بیشتر گرفته شود این پارچه کیفیت بهتری خواهد داشت و همچنین باید به این مسئله توجه داشت که کیفیت پارچه های کتان با هم متفاوت است و این مسئله به دلیل زمین و شرایط جوی است که گیاه کتان در آن کشت می شود البته کتانی که دارای مرغوبیت باشد شفافیت و نرمی خاصی نیز دارد.

کاربرد پارچه کتان

حال که با خصوصیات کتان آشنا شدید و دلیل استفاده از این پارچه را در لباس های مختلف از چندین هزار سال پیش تا کنون متوجه شدید وقت آن است که با کاربرد این پارچه بیشتر اشنا شوید.

پارچه کتان دارای ایستایی و براقیتی که باعث شده که بسیاری از طراحان لباس مایل به استفاده از آن باشند به همین دلیل در دوخت بهترین پوشاک در صنعت مد از این پارچه استفاده می شود از جمله لباس هایی که در صنعت پوشاک از پارچه ی کتان برای دوخت آن ها استفاده می شود می توان به مواردی همچون شلوار، پیراهن مردانه و مانتو اشاره کرد.

با توجه به این که بیشتر کاربرد کتان در صنایع نساجی است، اما این پارچه تنها در این مورد کاربرد ندارد و کاربردهای گسترده تری در دیگر صنایع نیز دارد به طوری که اضافات کتان در کاغذهای سیگار، اسکناس و کاغذ نوشته مورد استفاده قرار می گیرد.

پارچه کتان همچنین در نخ بخیه و پارچه های دوخت و دوز و پارچه های کار شده با چرم نیز مورد استفاده قرار می گیرند، علاوه بر این، به دلیل جذب بالای آب پارچه های چرم، این پارچه در صنایع حوله، کیف و دستمال کاغذی نیز مورد استفاده قرار می گیرند و به این دلیل که حوله های کتانی به اندازه ی حوله های پنبه ای آب را جذب می کنند اما زودتر خشک می شوند بهتر از حوله های پنبه ای هستند.

از کتان در ساخت اشیا و ابزارهای دکوراتیو نیز مورد استفاده قرار می گیرد همچنین استفاده از کتان برای تولید روکش های صندلی، پرده، ملافه و انواع کوسن نیز بسیار رایج است

در گذشته نیز پارچه های کتان برای مواردی همچون عایق سازی، صحافی، طناب های ماهی گیری و بادبان ها مورد استفاده قرار می گرفت اما امروزه مواد مصنوعی جایگزین استفاده از پارچه کتان در این صنایع شده است.

جالب است بدانید که مقبره ی tut-ankhamen در سال ۱۹۲۲ باز شد، در این مقبره پرده هایی از جنس کتان موجود بود که قدمت آن به ۱۲۵۰ سال قبل از میلاد باز می گشت و امروزه با وجودی که چند هزار سال از تولید این پرده ها می گذرد، هنوز هم این پرده ها سالم هستند و حتی در مصر باستان نیز برای مومیایی کردن اجساد خود از پارچه ی کتان استفاده می کرده اند.

منبع : روچی