پارچه سیمپاتکس نوعی منسوج عملکردی است که توسط شرکت آلمانی Sympatex Technologies GmbH توسعه داده شده است. این پارچه به عنوان جایگزین سازگار با محیط زیست دیگر پارچه های عملکردی نظیر گورتکس که رقیب اصلی این منسوج به شمار می آید، تولید گردیده است. سیمپاتکس در حالیکه 100 درصد از نفوذ آب جلوگیری می کند، عملکرد تنفسی را نیز بهبود می بخشد.
برند سیمپاتکس در اصل توسط یک گروه تولیدی هلندی به نام Akzo Nobel Group در سال 1986 تولید گردید. هر چند که این شرکت متعلق به اتباع هلندی بود، اما نخستین دفتر مرکزی آن در ووپرتال (Wuppertal) آلمان قرار داشت. با این وجود در سال 2003، یک شرکت آلمانی به نام Ploucquet، نوآوری تولید پارچه سیمپاتکس، یعنی Sympatex Technologies GmbH را به طور کامل خریداری نمود. این شرکت مدت های زیادی بود که برای سیمپاتکس تأمین کننده لمینیت بود و بعد از دستیابی به تکنولوژی ساخت آن، برند سیمپاتکس بر روی تولید پوشاک عملکردی برای ورزشکاران و علاقمندان به فضای بیرون متمرکز شد.
کلمه سیمپاتکس (Sympatex) ترکیبی از دو واژه سمپاتیک (sympathetic) و منسوجات (textiles) است و این نام قصد دارد تا مزایای سازگار با محیط زیست بودن این ماده را نمایان کند. بیشتر جایگزین ها برای سیمپاتکس، مانند گورتکس که از طریق پلی تترافلوئورواتیلن (PTFE) ساخته می شوند به دلیل تأثیرات منفی بر روی محیط زیست از محبوبیت زیادی برخوردار نیستند.
به عبارت دیگر، سیمپاتکس از طریق مخلوطی از پلی استر و پلی اتر ساخته می شود و 100 درصد قابل بازیافت است. با این حال مزایای زیست محیطی سیمپاتکس نسبت به تولیدات رقبا بحث برانگیز است. تکنولوژی به کار رفته برای تولید آن (Sympatex Technologies GmbH) با توجه به فرآیندهای انجام گرفته کاملا شفاف نیست و تنها می توان به این نکته استناد کرد که چون پلی استر زیست تجزیه پذیر است (پلی اتر تجزیه پذیر نیست)، پس کاهش اثرات زیست محیطی این ماده قابل توجیه است که باعث مطمئن شدن از بازیافت درست این ماده می گردد.
همانند پارچه های عملکردی PTFE، مزیت عمده سیمپاتکس به ویژگی های دفع کنندگی آب آن بر می گردد. این غشای منحصر به فرد در برابر نفوذ آب مایع کاملا مقاوم است، اما هنوز اجازه می دهد که بخار آب از طریق آن عبور کند. آبی که در قالب باران، مه یا برف به حالت مایع یا جامد با آن مواجه می شوید، از این پارچه عبور نمی کند، اما آبی که از طریق عرق به شکل بخار از منافذ بدن بیرون می آید، از طریق این پارچه به بیرون از بدن هدایت می گردد. بنابراین سیمپاتکس تنفس پذیر است، اما عرق بدن را حتی اگر به صورت آب با پوست بدن تماس پیدا کند، حفظ نخواهد کرد. تکنولوژی به کار رفته برای تولید آن ادعا می کند که این پارچه کاملا در برابر باد نیز مقاوم است.
علاوه بر ارائه دادن یک آرایه گسترده از محصولات از قبل ساخته شده، سیمپاتکس محصولات سفارشی تولید شده برای یک منظور خاص را نیز تولید می نماید. همه این محصولات سپس از طریق تولید کنندگان شخص ثالث به محصولات مصرف شدنی تبدیل می گردند. امکان سفارش سیمپاتکس به صورت کتبی یا مطابق با آنچه که دقیقا مورد نیاز است برای ادغام کردن به پوشاک موجود یا کفش طراحی شده وجود دارد.
هر چند که دفتر مرکزی SympaTex Technologies GmbH در مونیخ واقع شده است، اما این شرکت در بیش از 20 کشور نمایندگی دارد. این شرکت همچنان به تولید محصولات جدید و اعلام پیشرفت های غیر منتظره خود ادامه می دهد، مثلا این شرکت در سال 2018 اعلام کرد که قصد دارد تا فرآیند ریسندگی- رنگ زنی برای پارچه های خودش را تغییر دهد تا از اتلاف و آلودگی آب به طور قابل توجهی جلوگیری نماید. این شرکت در سال 2019 یک محصول جدید که به پشم گوسفند شباهت دارد را تولید نمود که کاملا از طریق لمینیت بازیافت شده ساخته شده است. این محصول جدید باعث افزایش کارآیی منسوجات عملکردی خواهد شد و این شرکت امیدوار است تا تأثیر زیست محیطی پارچه های مقاوم در برابر آب را کاهش دهد.
پارچه سیمپاتکس چگونه تولید می شود؟
سیمپاتکس ترکیبی از پلی استر و پلی اتر است. هر دو ماده از طریق سوخت های فسیلی نظیر زغال سنگ و نفت استخراج می شوند. جزء سازنده سوخت فسیلی برای تولید پلی استر، اتیلن است که یکی از مشتقات نفت خام محسوب می گردد. برای شکل دهی به مونومر از طریق پلی استر، اتیلن گلیکول در حضور یک کاتالیست با دی متیل ترفتالات (dimethyl terephthalate) واکنش برقرار می کند. سپس این مونومر بار دیگر در دمای بالاتر برای ایجاد پلیمر مذاب شده پلی استر با دی متیل ترفتالات واکنش نشان می دهد.
این ماده ذوب شده سپس از طریق محفظه به صورت نوارهای بزرگ و نازک اکسترود می گردد. وقتی این ماده خنک شد، به صورت شکننده در می آید و سازندگان پلی استر با شکستن این ماده به تکه های کوچک به ادامه فرآیند تولید اقدام می کنند. این تکه های کوچک سپس ذوب می گردند و از طریق یک اسپینرت (وسیله ای شبیه به دوش حمام است که سوراخ های ریز زیادی دارد) اکسترود می شوند. سازندگان با توجه به شکل دلخواهی که برای تولید الیاف نهایی در نظر دارند، مدل اسپینرت حاوی سوراخ ها را انتخاب خواهند کرد.
وقتی الیاف پلی استر اکسترود گردید، نرم و کش دار است، یعنی می توان آن را تا هفت برابر اندازه اصلی خودش کش داد. وقتی این فرآیند کششی که دراوینگ (drawing) نام دارد، کامل شد، الیاف نهایی بر روی ماسوره ها جهت آماده کردن برای بافتن پارچه پیچیده می گردند. فرآیند تولید پلی اتر شبیه به پلی استر است. این دو ماده از نظر خواص کمی با هم تفاوت دارند، اما در بیشتر معیارها شبیه هم هستند.
در مجموع فرآیند تولید پارچه سیمپاتکس را می توان به صورت زیر خلاصه نمود:
- شکل دهی به مونومر: برای شکل دهی به مونومر پلی استر، اتیلن گلیکول با دی متیل ترفتالات در حضور یک کاتالیست واکنش نشان می دهد.
- ایجاد شدن پلیمر ذوب شده پلی استر: مونومر شکل داده شده بار دیگر در دمای بالا با دی متیل ترفتالات واکنش برقرار می کند تا پلیمر ذوب شده پلی استر را به وجود آورد.
- اکسترود کردن پلیمر ذوب شده: این ماده ذوب شده سپس از طریق محفظه به صورت نوارهای نازک و بزرگ اکسترود می گردد.
- شکستن: وقتی این ماده خنک شد، سازندگان پلی استر برای ادامه فرآیند تولید، این ماده را به تکه های کوچک می شکنند.
- اکسترود کردن تکه ها: این تکه ها سپس ذوب می گردند و از طریق دستگاهی شبیه به دوش حمام که سوراخ های زیاد دارد (به نام اسپینرت)، اکسترود می شوند.
- دراوینگ: وقتی الیاف پلی استر اکسترود شدند، نرم و کشدار هستند، یعنی می توان آنها را تا هفت برابر اندازه اصلی خودشان کش داد.
- پیچیدن: الیاف به دست آمده برای آماده شدن جهت بافتن پارچه بر روی ماسوره ها پیچیده می گردند.
- بافتن: اکنون الیاف برای بافته شدن آماده هستند.
پارچه سیمپاتکس چه کاربردی دارد؟
استفاده اصلی از پارچه سیمپاتکس به لباس مخصوص بیرون مربوط می شود. علاقمندان به فضای باز برای ضد آب بودن و قابلیت تنفس لباس ها و کفش های خودشان ارزش بسیار زیادی قائل هستند و قابلیت های سیمپاتکس در این خصوص به آنها محصولی را ارائه می دهد که همزمان در برابر نفوذ آب مقاوم بوده و بخارهای عرق را نیز عبور می دهد. مثلا این ماده ممکن است به عنوان آستر در ژاکت زمستانی به کار رود. این آستر به خشک بودن بدن فرد کمک خواهد کرد و اجازه می دهد تا عرق از طریق غشای آن عبور کند. در بعضی موارد، نوع سیمپاتکس استفاده شده در لباس زمستانی ممکن است برای افزایش راحتی در شرایط سرد، بخشی از گرمای آزاد شده بدن در فرد را بازتاب نماید.
سازندگان کفش نیز ممکن است در تولید کفش های مخصوص پیاده روی از سیمپاتکس استفاده نمایند. بسیاری از کوهنوردان و افراد علاقمند به پیاده روی دوست دارند تا در مناطق مرطوب به گردش بپردازند، اما رطوبت موجود در کفش های پیاده روی می تواند سریعا این سفر را به پایان برساند. پا در هنگام فعالیت های فیزیکی، عرق زیادی را آزاد می کند و ماده ای مانند سیمپاتکس ضمن جلوگیری از رسوخ کردن گل و لای، باران و دیگر منابع رطوبت اجازه می دهد تا عرق به هوای اطراف وارد گردد.
در نهایت سیمپاتکس ممکن است در پوشاک سبک وزن برای دونده های ماراتن مورد استفاده قرار گیرد. چون این پارچه تنفس پذیر است، در حین بخار کردن عرق از طریق غشا، به پایین نگه داشتن دمای بدن نیز کمک می نماید. همچنین این پارچه در برابر طوفان های ناگهانی یا دیگر منابع غیر منتظره رطوبت از دوندگان محافظت می کند.
پارچه سیمپاتکس در چه مناطقی از جهان تولید می شود؟
همه پارچه سیمپاتکس جهان توسط شرکت SympaTex Technologies GmbH تولید می گردد که دفتر آن در آلمان واقع است. هر چند که این شرکت در بیش از 20 کشور جهان نمایندگی دارد، اما عنوان نمی کند که در کدام یک از این کشورها به تولید پارچه عملکردی ضد آب می پردازد. این احتمال وجود دارد که حداقل بخشی از فرآیند تولید در آلمان انجام گیرد و بقیه مراحل ساخت پارچه در کشورهایی مانند چین و هند که هزینه کمتری برای تولیدات در آن صرف می شود، تولید گردد.
هزینه پارچه سیمپاتکس به چه صورت است؟
شرکت SympaTex Technologies، قیمت پارچه های شاخص خود را فاش نمی کند. این احتمال وجود دارد که هزینه کلی این نوع از پارچه ها به مقادیری بستگی داشته باشد که این شرکت آلمانی به تولید کنندگان سراسر دنیا می فروشد. برای مصرف کننده نهایی، پارچه سیمپاتکس از نظر قیمتی تفاوت چندانی با دیگر محصولات رقابتی ندارد. در بیشتر حالت ها، این ماده فقط برای تولید آستر در محصولات نساجی مورد استفاده قرار می گیرد، بنابراین مشارکت چندانی در اجزای کلی پوشاک ندارد. هر چند که پوشاک، کفش و دیگر محصولات حاوی موادی نظیر سیمپاتکس و گورتکس معمولا هزینه نسبتا بیشتری دارند، اما این قیمت افزایش یافته عمدتا به دلیل عواملی همچون طراحی پوشاک و هزینه های توزیع به وجود می آید.
چه تفاوتی بین انواع مختلف پارچه سیمپاتکس وجود دارد؟
شرکت SympaTex Technologies تا به امروز چهار نوع مختلف از پارچه سیمپاتکس را تولید نموده است. علاوه بر این، شرکت SympaTex Technologies این پارچه های عملکردی را در سه سطح ضخامتی مختلف غشا ارائه می دهد.
انواع پارچه
شرکت SympaTex Technologies ادعا می کند که پارچه HighH2Out، 120 درصد بیشتر از محصول اصلی خودش قابلیت تنفس دارد. آستر درونی این پارچه نسبت به سیمپاتکس معمولی می تواند قدرت جذب بالاتری داشته باشد که به این پارچه اجازه می دهد تا رطوبت ناشی از پوست انسان را از طریق خاصیت موئینگی جریان دهد و آن را به محیط بیرون منتقل کند.
Reflexion (رفلکشن= به معنی بازتاب)
سیمپاتکس رفلکشن (Reflexion Sympatex) فقط در لباس های مخصوص آب و هوای سرد به کار می رود. این پارچه حاوی لایه نازکی از آلومینیوم است که بین آستر درونی و لایه های خارجی پارچه قرار می گیرد. این لایه آلومینیومی، حرارت تولید شده توسط بدن را در پشت فرد پوشنده لباس بازتاب می دهد تا فرد بتواند در برابر اثرات آب و هوای سرد مقاومت کند.
سیمپاتکس فیزیبل (Phaseable Sympatex) برای واکنش دینامیکی با تغییرات دمایی محیط طراحی شده است. با جای یک آستر درونی، این نوع از سیمپاتکس با لایه ای از نقاط کوچک فوم که در پوست فرد باقی می ماند، پر شده است. این نقاط در دماهای سردتر در نزدیکی هم قرار می گیرند، اما وقتی دما افزایش پیدا می کند از هم دور میشوند که باعث می گردد تا پوست فرد پوشنده لباس بیشتر در معرض پارچه داخلی سیمپاتکس قرار گیرد. مثلا وقتی شما ابتدا این نوع پوشاک را قبل از تمرین بر تن نمایید، خنک خواهید شد، اما وقتی شروع به دویدن می کنید یا فعالیت فیزیکی دیگری انجام می دهید، حرارت پارچه بالا خواهد رفت و نقاط برای حاصل کردن حداکثر تنفس پخش خواهند گردید.
Airflow (ایرفلو= به معنی جریان هوا)
قابلیت تنفس در کفش از اهمیت زیادی برخوردار است، اما ضد آب بودن به همان اندازه حیاتی و مهم تلقی می شود. سیمپاتکس ایرفلو به خصوص برای کفش ها طراحی شده است. این منسوج شامل چهار لایه است که در صورتیکه عرق به محیط بیرون منتقل شود، به صورت همزمان از پاهای فرد در برابر آب محافظت می کنند.
سطح های ضخامت
Professional (پروفشنال = به معنی حرفه ای)
سیمپاتکس پروفشنال (Professional Sympatex) ضخیم ترین نوع پارچه ای است که شرکت SympaTex Technologies ارائه می دهد. این ضخامت ها برای کاربردهای صنعتی یا لباس های مخصوص بیرون که وظایف سنگینی برای آنها تعریف شده است، طراحی می شوند.
شرکت SympaTex Technologies، سیمپاتکس Allweather را برای پوسته های مقاوم در برابر باران و دیگر لباس های بیرون مخصوص کار نسبتا سبک، ایده آل می داند. هر چند که این منسوج هنوز هم نسبتا ضخیم است، اما نسبت به سیمپاتکس پروفشنال از وزنی سبک تر و قابلیت تنفس بیشتری برخوردار است.
Windmaster (ویندماستر)
سیمپاتکس ویندماستر (Windmaster Sympatex) فقط با داشتن ضخامت 5 میکرومتری به شکلی باورنکردنی سبک وزن و چند کاربردی محسوب می شود. کاربردهای معمول برای این سیمپاتکس به تولید کفش، دستکش و دیگر کاربردهای پوشاک بیرون مخصوص کار سبک مربوط می شود.
پارچه سیمپاتکس چه تأثیری بر روی محیط زیست دارد؟
شرکت SympaTex Technologies به شدت بر روی ایجاد کردن گزینه های منسوج عملکردی که از نظر زیست محیطی پایدار باشند، متمرکز شده است و سعی کرده است تا عین حال به گزینه های ضد آب و تنفس پذیری که توسط رقبایش نیز ارائه می شود، توجه داشته باشد. در ادامه به بعضی از اطلاعات در مورد نوآوری های مختلف زیست محیطی که توسط این تولید کننده پارچه دنبال می شود، اشاره می گردد:
Detox My Fashion
شرکت SympaTex Technologies برای متوقف کردن ورود مواد خطرناک به منابع آبی جهان به یکی مشارکت کنندگان در برنامه Greenpeace-led در آمده است. پارچه سیمپاتکس در سال های 2012 و 2013 توانسته است که برنده جایزه Greenpeace شود. این جایزه که به عنوان بخشی از این برنامه ارائه داده می شود، نشان می دهد که این سازمان کارآزموده در زمینه محیط محیط زیست معتقد است که سیمپاتکس وظیفه خود را مبنی بر جلوگیری از عدم ورود مواد سمی به منابع آبی انجام می دهد.
Textile Partnership
شرکت SympaTex Technologies یکی از اعضای سازمان Textile Partnership به شمار می آید. این سازمان آلمانی به دنبال از بین بردن ضایعات، بهره برداری از کارگران و سایر جنبه های بالقوه تخریب کننده محیط زیست در هنگام تولید کردن پارچه است که در سراسر زنجیره تأمین به هم متصل می شوند.
Sustainable Apparel Coalition
سیمپاتکس به عنوان یکی از اعضای تشکیلات SAC وظیفه دارد تا اقداماتی را برای ترویج روش های پایدار در درون صنعت پوشاک انجام دهد. اعضای SAC، پایداری روش های تجاری خودشان را براساس شاخص Higgs ارتقاء میدهند و همواره در تلاش هستند تا به پایداری بیشتری دست یابند.
جزئیاتی در مورد بازیافت
مزیت عمده زیست محیطی سیمپاتکس به بازیافت کردن آن بر می گردد. با این حال اگر فقط یک ماده قابلیت بازیافت کردن نداشته باشد، به این معنی نیست که کل محصول از نظر زیست محیطی پایدار نیست. بسیاری از مصرف کنندگان فکر می کنند که وقتی یک محصول را در سطل مخصوص بازیافت قرار می دهند، تضمین می کند که محصول به صورت پایدار بازیافت خواهد شد. همچنین بیشتر مواد قابل بازیافت جهان به چین ارسال می شوند و این محصولات با فرآیندهای خطرناک زیست محیطی بازیافت می گردند.
اگر یک بازیافت کننده نخواهد محصولی را بازیافت کند، می تواند همانند دیگر بخش های یک زباله آن را به سادگی به محل دفن زباله منتقل نماید. شرکت SympaTex Technologies، سیستم خاصی را برای بازیافت کردن محصولاتش ارائه نمی دهد، در عوض این شرکت می گوید که محصولاتش باید دقیقا همانند بطری PET متوسط قابلیت بازیافت داشته باشد. این مسئله نشان می دهد که تضمینی وجود ندارد که محصولات سیمپاتکس بازیافت شده به محل دفن زباله نروند یا در آینده در تخریب محیط زیست مشارکت نکنند. علاوه بر این، تضمینی وجود ندارد که مصرف کنندگان تصمیم بگیرند تا محصول سیمپاتکس خودشان را بازیافت نمایند.
جزئیاتی در مورد تولید
دو جزء اصلی و سازنده سیمپاتکس، پلی استر و پلی اتر هستند. هر دو ماده از طریق سوخت های فسیلی به دست می آیند که این مسئله نشان می دهد که هم پلی استر و هم پلی اتر ذاتا از نظر زیست محیطی ناپایدار هستند. هر چند که تولید پلی استر و پلی اتر از طریق مواد بازیافت شده امکان پذیر است، اما تحقیقات صنعتی همچنان در پی تعیین کردن روشی برای تولید این محصولات با مواد ارگانیک به جای نفت خام یا زغال سنگ است.
طیف گسترده ای از مواد خطرناک در هنگام تولید کردن پلی استر و پلی اتر به وجود می آید. هر چند که کاهش واکنش های بد زیست محیطی مرتبط با تولید این مواد مصنوعی از طریق روش های تولید درست امکان پذیر است، اما نمی توان از این واقعیت صرف نظر کرد که پلی استر و پلی اتر، موادی زیست تجزیه ناپذیر هستند که اگر بازیافت نشوند ذاتا باعث آلودگی محیط زیست خواهند شد.
گواهینامه های موجود برای پارچه سیمپاتکس
شرکت SympaTex Technologies تنها تولید کننده اصلی سیمپاتکس محسوب می شود. بنابراین تنها گواهینامه مورد نیاز برای سیمپاتکس، لوگوی شرکت SympaTex Technologies است. برای این پارچه گواهینامه های دیگری وجود ندارد، اما SympaTex Technologies متعهد شده است که پارچه های خودش را در معرض طیف گسترده ای از روش های مختلف آزمایش و تحلیل قرار دهد.
| نام پارچه | سیمپاتکس |
| ترکیبات پارچه | پلی استر و پلی اتر |
| قابلیت تنفس پارچه | بالا |
| قابلیت مقاومت در برابر رطوبت | بالا |
| قابلیت حفظ گرما | بالا |
| قابلیت ارائه کشش | متوسط |
| حساس به کرکی شدن یا قل زدن | صفر |
| اولین کشور سازنده این نوع پارچه | آلمان |
| بزرگترین صادر کننده/ کشور برتر تولید کننده | آلمان |
| دمای توصیه شده برای شستشو | سرد یا گرم |
| کاربرد در | آستر کفش، گرمکن، پوسته های مقاوم در برابر باران، ژاکت های زمستانی، دستکش، شلوار، لباس بادگیر و کلاه. |