پشم آلپاکا (Alpaca wool) نوعی پارچه پشمی است که از طریق الیافی که به صورت طبیعی بر روی حیواناتی به نام آلپاکاها رشد می کند، گرفته می شود. این حیوانات به شتر شباهت زیادی دارند و در اصل در آمریکای جنوبی زندگی می کنند. دو نوع مختلف از این حیوان چهار دست و پا وجود دارد: هواکایا آلپاکا (Huacaya alpaca) و سوری آلپاکا (Suri alpaca). انواع پشم استخراج شده از هر کدام از انواع آلپاکاها تقریبا به دلایل مختلفی مورد استقبال قرار می گیرند. پشم گرفته شده از آلپاکاها با توجه به چگونگی ریسیدن آن می تواند سنگین یا سبک وزن باشد. این موضوع نشان می دهد که این پشم برای تعداد مختلفی از پوشاک می تواند ایده آل باشد. آلپاکا در مقایسه با پشم گوسفند، به طور قابل ملاحظه ای نرم تر است و دوام بالاتری دارد.

الیافی که برای تولید این نوع پشم مورد استفاده قرار می گیرد به بسته های هوای ریزی مجهز هستند که این فضاهای کوچک موجب افزایش قابلیت تنفس می شوند. در عین حال این الیاف، عایق خوبی محسوب می شوند و می توان پشم آلپاکا را یکی از گرم ترین نوع الیاف حیوانی در نظر گرفت. علاوه بر این، این نوع از پشم در برابر نفوذ آب به شدت مقاوم است و به سختی مشتعل می شود.
از آنجا که پشم حاصل شده از طریق الیاف آلپاکا هیچگونه لانولین (lanolin) یا چربی پشمی ندارد، لذا هیپوآلرژنیک است. پشم به دست آمده از طریق آلپاکاهای هواکایا، اسفنجی است و به صورت طبیعی دچار چین خوردگی می شود، یعنی وقتی پشم بافته می شود، ظاهری موجی پیدا می کند. این ویژگی موجب شده است تا پشم هواکایا، الاستیک باشد و به راحتی بتوان آن را به صورت کشباف در آورد.

با این حال، پشم آلپاکای سوری هیچگونه چین خوردگی ندارد و برای بافتن زیاد مناسب نیست. پوشاک تولید شده از این نوع پشم می توانند خام و ساده باشند، اما تولید لباس های تجاری نفیس و پوشاک طراح از طریق این ماده امکان پذیر است. هر نوع از پوشاکی که از طریق این نوع از پشم تولید شود، فرآیند تولید مشابه با روش استفاده شده برای ساخت پشم گوسفند را دارد. به دلیل مزایا و خصوصیات متعدد پشم آلپاکا می توان آن را یک پارچه لوکس در نظر گرفت. این پشم در میان مصرف کنندگان به شدت محبوب است و اغلب نسبت به انواع دیگر پشم، قیمت بالاتری را به خود اختصاص می دهد. برخی از پرورش دهندگان آلپاکای آمریکایی برای جبران این افزایش قیمت، شرکت تعاونی الیاف تشکیل داده اند.
افراد بومی ساکن در کشورهای آمریکای جنوبی برای هزاران سال به پرورش آلپاکا پرداخته اند. از آنجا که این نوع پشم دارای قابلیت های بسیار زیادی است، اغلب حق امتیاز آن حفظ شده است و گاهی اوقات به عنوان الیاف خدایان نیز شناخته می شود. در حالیکه قبلا عمده این نوع از پشم در کشورهای آمریکای جنوبی تهیه می شد، اما آلپاکا در دهه های اخیر به دیگر کشورهای جهان نیز صادر شده است و این الیاف اکنون در ایالات متحده، استرالیا، نیوزلند و کشورهای دیگری تولید می شود.
اولین سابقه تولید پشم آلپاکا در غرب به دهه ۱۸۰۰ میلادی بر می گردد، اما آلپاکاها پس از اینکه آمریکای جنوبی توسط اسپانیا اشغال شد، در این کشور حضور یافتند. از آنجا که این نوع الیاف بر روی محیط زیست تأثیر قابل ملاحظه ای ندارد، باعث شده است تا میزان محبوبیت پشم ساخته شده از آلپاکا ثابت شود یا حتی افزایش یابد.

پشم آلپاکا چگونه تولید می شود؟

فرآیند تولید پشم آلپاکا با برش زدن موهای یک آلپاکا شروع می شود. در بیشتر حالت ها، کشاورزان صاحب چندین آلپاکا هستند و خودشان از آنها مراقبت می کنند. آنها ممکن است فرآیند پشم زنی را به تناوب انجام دهند تا هر یک از حیوانات برای چیدن شدن پشم هایشان در زمان های مختلف آماده شوند یا ممکن است پشم حیوانات را همه با هم در یک زمان مشخص بزنند.
وقتی موهای یک آلپاکا به سطح مشخصی از طول رسید برای پشم زنی آماده می شود، اما در زمینه مقدار بهینه پشم برای چیده شدن در میان پرورش دهندگان آلپاکا اختلاف نظر وجود دارد. علاوه بر این، زمان ایده آل برای برش زدن پشم میان آلپاکاهای هواکایا و سوری متفاوت است. پشم تولید شده از طریق یک آلپاکا معمولا با قیچی برش زده می شود و این فرآیند برای جلوگیری از صدمه دیدن به دام با دست انجام می گیرد. چون آلپاکا برای چیده شدن موهایش به شدت مقاومت می کند، معمولا این کار ۲ یا ۳ نفری انجام می گیرد. در بیشتر حالت ها، کل پوشش دام در یک نمد بزرگ کنده می شود؛ پرورش دهندگان آلپاکا، پشم دام هایشان را در نزدیکی پوست برش می زنند و معمولا تقریبا بیشتر بدن دام را اصلاح می کنند.
وقتی پشم خام حاصل گردید، آن را کارد می کنند (فرآیند شانه زنی الیاف پشم منحصر به فرد در یک جهت یکنواخت، کارد نام دارد). وقتی مرحله کارد زنی به پایان رسید، پشم برای ریسیده شدن به نخ آماده است.

پشم آلپاکا با استفاده از روش های بومی که هنوز هم در پرو و دیگر کشورها رایج است (معمولا از نوعی دوک پله ای به نام پوشکا= pushka استفاده می شود)، به نخ ریسیده می گردد. این وسیله ظاهری شبیه به فرفره چرخان دارد و از گرانش برای ترکیب کردن الیاف پشمی چند گانه کارد شده به تک الیاف ضخیم تر استفاده می نماید. با این حال در دیگر کاربردها ممکن است از فناوری های پیچیده تر ریسندگی استفاده شود. مثلا از چرخ پدالی معمولا برای ریسیدن این پارچه استفاده می گردد و در بعضی از حالت ها، پشم آلپاکای کارد شده حتی ممکن است در کارخانه نیز ریسیده گردد. با این وجود تولید این پارچه در پرو تقریبا به طور کامل توسط افراد بومی به وسیله دست انجام می گیرد.
وقتی پشم به نخ تبدیل شد، جهت حذف ناخالصی ها شسته می شود. مردم بومی پرو از گونه های مختلف گیاهان وحشی برای تولید مواد غیر سمی و آسان برای شستشو استفاده می کنند و برخلاف فرآیند استفاده شده برای تولید پشم گوسفند، این نوع از پشم پس از ریسیده شدن شسته می گردد. در دیگر کشورها یا در وضعیت های بیشتر صنعتی، مواد شستشوی غیر سمی ممکن است برای تمیز کردن پشم قبل از بافته شدن یا کشباف گردیدن مورد استفاده قرار گیرند. وقتی پشم شسته شد و از طریق هوا خشک گردید، برای تبدیل شدن به محصولات نهایی منسوج آماده می شود.
در حالت کلی فرآیند تولید پشم آلپاکا را می توان به صورت زیر خلاصه نمود:

1. چیدن موهای آلپاکا: موهای آلپاکا معمولا با قیچی چیده می شود و این فرآیند برای جلوگیری از صدمه دیدن به دام با دست انجام می گیرد.
2. کاردینگ: وقتی پشم خام حاصل شد، فرآیند شانه زدن الیاف منحصر به فرد پشم در یک جهت یکنواخت در فرآیندی به نام کاردینگ شروع می شود.
3. نخ ریسی کردن: وقتی الیاف کارد شد، پشم با استفاده از پوشکا برای ریسیدن به نخ آماده می گردد. پوشکا از گرانش برای ترکیب کردن الیاف پشمی چندگانه کارد شده به تک الیاف ضخیم تر استفاده می کند.
4. شستن: زمانیکه الیاف به نخ تبدیل شد، برای حذف ناخالصی ها شسته می شود.
5. مرحله تکمیل نهایی: پس از شستن و خشک کردن پشم از طریق هوا، می توان آن را به محصول نهایی منسوج تبدیل کرد.

پشم آلپاکا چه کاربردی دارد؟

پشم آلپاکا همانند دیگر انواع پشم معمولا در کاربردهایی که به حفظ گرما نیاز است، مورد استفاده قرار می گیرد. مثلا این نوع از پشم برای تولید ژاکت به کار برده می شود و ماده محبوبی برای تولید دستکش های مختلف و حصیر نیز به شمار می آید. علاوه بر این، از این نوع از پشم در کاربردهای مرسوم پشم مانند جوراب، پیراهن و شلوار نیز استفاده می شود. با این حال، نوع پشم تولید شده توسط آلپاکا می تواند نخ بسیار ریزی را به وجود آورد. این موضوع نشان می دهد که می توان از پشم در طیف متنوعی از کاربردها که استفاده از پشم گوسفند امکان پذیر نیست از آنها استفاده نمود.

مثلا تولید پیراهن های سبک وزن از این نوع پشم امکان پذیر است و تولید کنندگان منسوج می توانند کت های ورزشی را از طریق این ماده تولید نمایند. اگرچه پرده های پشمی می توانند از نوع خاصی الیاف پشمی ساخته شوند، اما نوع پشم ساخته شده از طریق آلپاکا را می توان به شکل ملافه یا دیگر انواع وسایل مناسب خواب نیز در آورد. علاوه بر این، بعضی از تولید کنندگان از این نوع پشم برای ساخت فرش نیز استفاده می کنند و ممکن است این پارچه به شکل عروسک و دیگر انواع اسباب بازی نیز در آید. به دلیل ترکیبی از قابلیت تنفس و حفظ گرما، پشم آلپاکا نسبت به دیگر شکل های الیاف دام در طیف متنوع تری از لباس های ورزشی به کار برده می شود. وقتی جوراب های مخصوص کوهنوردی و دیگر لباس های بیرونی از این نوع پشم ساخته شوند، سبک وزن تر و راحت تر خواهند بود.
در کل کاربردهای پشم آلپاکا را می توان به صورت زیر دسته بندی نمود:

• برای تولید ژاکت، حصیر و انواع مختلف دستکش
• برای بافتن جوراب، پیراهن و شلوار
• برای ساخت ملافه های خواب و فرش
• برای تولید لباس های ورزشی
• برای تولید لباس های مخصوص بیرون.

پشم آلپاکا در چه مناطقی از جهان تولید می شود؟

بزرگترین تولید کننده الیاف آلپاکای جهان، پرو است. این کشور محل زندگی 87 درصد از جمعیت آلپاکای جهان است و 90 درصد از تولیدات پشم آلپاکا محصول همین کشور می باشد. به خصوص شهر آرکیپا (Arequipa)، مسئول تولید 99 درصد از الیاف آلپاکای کشور پرو محسوب می شود و تولید آلپاکا در این کشور همچنان در حال رشد است. پرو تا سال 2017، محل زندگی حدود 8/3 میلیون دام حاوی پشم بود و جمعیت آلپاکا در مناطقی همچون آرکیپا، پونو (Puno) و کوزکو (Cusco) در حال افزایش است.
کشورهای بولیوی و شیلی از رقیبان اصلی پرو برای تولید این ماده به شدت ارزشمند به شمار می آیند. اگرچه آلپاکا توسط کشاورزان سایر کشورها نیز پرورش داده می شود، اما میزان تولیدات آنها بسیار کم است و عموما این کشاورزان کالاهای خودشان را به دیگر کشورها صادر نمی کنند. پرو در هر سال در حدود ۴۵۰۰ تن الیاف آلپاکا صادر می کند و تولید کنندگان این ماده در پرو بین ماه های ژانویه و نوامبر سال ۲۰۱۷، ۳/۶۸ میلیون دلار درآمد داشته اند. با این تفاسیر به نظر می رسد که پرو در سال های آینده نیز صادر کننده اصلی الیاف آلپاکا باقی بماند.

قیمت پشم آلپاکا به صورت است؟

پشم آلپاکا از نظر قیمت بسیار متنوع است. اگرچه این الیاف در صورت داشتن کیفیت بالا می توانند بین ۲ تا ۴ دلار برای هر اونس به فروش برسند، اما میانگین کلی قیمت الیاف آلپاکا در حدود ۵۰/۰ تا ۷۵/۰ دلار برای هر اونس است. ضخامت پشم آلپاکا می تواند بر قیمت کلی تأثیر بگذارد. وقتی پشم آلپاکا قطر کوچکتری دارد، بیشتر مورد تقاضا قرار می گیرد و قیمت بالاتری نیز خواهد داشت. پشم آلپاکای ضخیم تر، ارزان است و چون پشم تولید شده توسط آلپاکاهای پیرتر عموما ضخیم است، لذا پشم حاصل شده از دام های جوانتر معمولا گرانتر می باشد. از آنجا که رنگ پشم آلپاکا با توجه به نوع نژاد فرق می کند، بنابراین رنگ های مطلوب تولید شده توسط نژادهای خاص هزینه بیشتری دارند.

چه تفاوتی بین انواع مختلف پشم آلپاکا وجود دارد؟

دو نوع نژاد مختلف پشم آلپاکا برای پشم شان پرورش داده می شوند. این دو نژاد عبارتند از:

• هواکایا: آلپاکاهای هواکایا در نگاه نخست نسبت به آلپاکاهای سوری ظاهری بزرگتر و تیره تر دارند. در حقیقت به سختی می توان بین انواع آلپاکا و لاما تمایز قائل شد، چون این حیوانات ظاهری شبیه به گوسفند دارند. وقتی پشم از آلپاکاهای هواکایا چیده می شود، بافتی سبک و اسفنجی حاصل می گردد و زمانیکه این پشم به نخ بافته می شود، به طور طبیعی موجدار می گردد. این موضوع نشان می دهد که لباس تولید شده از این ماده در صورتیکه کامل شود، ظاهری چین دار خواهد داشت. پشم هواکایا برای لباس های حجیم مانند ژاکت ها بسیار مناسب است، اما برای منسوجاتی که به بافت ریز نیاز دارند، مناسب نیست.
• سوری: پشم حاصل شده از آلپاکاهای سوری نسبت به پشم به دست آمده از آلپاکاهای هواکایا، ریزتر و محکم تر است، بنابراین بلافاصله می توان به تفاوت بین این دو نژاد آلپاکا اشاره کرد. هر چند که هواکایا از نظر ظاهری تیره تر و مجعدتر است، اما سوری پشم های ژولیده و بلندتری دارد. وقتی پشم به دست آمده از آلپاکاهای سوری ریسیده می شود، می توان آن را به طیف گسترده ای از اندازه های نخ در آورد. این موضوع قابلیت این پشم را برای کاربردهای متنوع نشان می دهد. هر چند که پشم سوری به اندازه پشم هواکایا، ضخیم یا حجیم نیست، اما به راحتی به لباس های مختلفی مانند پیراهن، لباس های مجلسی زنانه و لباس های رسمی تبدیل می شود. مصرف کنندگان به دلیل قابلیت تنفس عالی و نرمی بیش از اندازه از پشم سوری به شدت استقبال می کنند.

پشم آلپاکا چه تأثیری بر محیط زیست دارد؟

پرورش دادن آلپاکا و برداشت کردن پشم از این حیوانات، تأثیر ناچیزی بر روی محیط زیست دارد. حتی اگر این نوع از پشم در دهه های آینده به میزان بیشتری مورد استفاده قرار گیرد، باز هم تولید آن در مقادیر بالا یکی از عوامل ایجاد تأثیر منفی بر روی محیط زیست به شمار نمی آید. حتی اگر تولید این الیاف بسیار شایع و رایج شود، بعید به نظر می رسد که مخرب محیط زیست باشد.

این پشم در بسیاری از کشورهای آمریکای جنوبی به روش های سنتی که در هماهنگی با محیط زیست طراحی شده اند، چیده و آماده می گردد. حتی وقتی آلپاکا در کشورهای دیگر نیز پرورش داده می شود، تولید کنندگان معمولا نسبت به دامی که بزرگ می کنند، علاقمند هستند و آنها را در معرض شرایط کشاورزی ماشینی قرار نمی دهند. البته این امکان وجود دارد که برخی از پرورش دهندگان سودجوی آلپاکا به دام های خودشان صدمه بزنند یا از روش های مخرب محیط زیست برای تولید استفاده نمایند، اما احتمال وقوع این حادثه بسیار کم است. پشم آلپاکا یک پشم کاملا زیست تجزیه پذیر است، یعنی موجب آلودگی هیدروسفر یا زیست کره نمی شود.
اگر رنگ ها یا مواد خشک کننده ای که برای آماده سازی نخ آلپاکا مورد استفاده قرار می گیرند، مضر باشند، می توان تولید پشم از طریق الیاف آلپاکا را تخریب کننده محیط زیست دانست. این پارچه هنوز در مقادیر کمی تولید می شود و به احتمال زیاد چنین روش هایی تأثیر چندانی بر روی محیط زیست نداشته باشند.

گواهینامه های موجود برای پشم آلپاکا

اگر فرآیند استفاد شده برای برداشت و تولید پشم آلپاکا در پارامترهای مشخصی قرار داشته باشد، امکان مورد تأیید قرار گرفتن این پارچه توسط سازمان جهانی تجارت منصفانه (WFTO) وجود دارد. برای اینکه پشم آلپاکا واجد شرایط دریافت گواهینامه از سوی WFTO باشد، باید در روشی پایدار که برای هم محیط زیست، هم کارگران و هم خود آلپاکاها مناسب باشد، تولید گردد.
علاوه بر این، پشم آلپاکا می تواند به عنوان یک محصول ارگانیک توسط اداره کشاورزی ایالات متحده (USDA) یا سایر انجمن های کنترل کننده محصولات کشاورزی نیز مورد تأیید قرار گیرد. همچنین این نوع پشم را می توان توسط سازمان های مستقل نیز به عنوان ارگانیک تأیید نمود، اما این نوع گواهینامه ممکن است به اندازه گواهینامه USDA برای مصرف کنندگان شاخص و چشمگیر نباشد.