با انجام کار دقیق، داشتن صبر و تمرین زیاد می توان لباس متناسب خوبی تولید کرد. یک پارچه برازنده به شخص احساس راحتی می بخشد، با فعالیت های وی مطابقت پیدا می کند، دوخت آن مطابق با خطوط الگو خواهد بود، میزان آزادی خوبی خواهد داشت و با مد جاری مطابقت پیدا خواهد کرد.

داشتن تناسب خوب از لحاظ آزادی، خطوط، راه، حالت و توازن

رعایت تکنیک های صحیح خیاطی برای تناسب درست و طراحی مناسب لباس، ضروری هستند. برخی از مهارت های مورد نیاز عبارتند از: قرار دادن الگو بر روی پارچه، جاگیری درست الگو بر اساس راه پارچه، برش دقیق در امتداد خطوط، دوخت و اتو کردن ساسون ها، کوک شل زدن با دست یا چرخ خیاطی، زدن کوک های بادوام مطابق با راه پارچه، آزادی در اوزمان پارچه، نحوه جمع کردن اوزمان پارچه، اتو کردن لباس دوخته شده، کوک ماشینی دقیقا متناسب با خطوط و گوشه های الگو، سجاف کردن نامرئی، تولید، دوختن سوراخ های دکمه ای لوله مانند، استفاده از زیپ در چاک لباس ها، بکار بردن سطح روئی پارچه و سطح میانی پارچه، تنظیم صحیح آستین لباس در حلقه آستین. داشتن مهارت در این مهارت های پایه ای، مطمئنا بسیار ضروری است.

پنج عامل اساسی نشان دهنده متناسب بودن یک لباس

پنج عامل اصلی در پرو لباس وجود دارد. این عوامل نشان می دهند که آیا یک پوشاک متناسب است یا خیر. این پنج عامل عبارتند از: آزادی لباس، خطوط لباس، راه پارچه، حالت لباس و توازن لباس. این پنج عامل به یکدیگر مرتبط هستند.
پارچه های صاف و راسته باید به کمک پنس ها چین بخورند یا به سمت درز پارچه برش داده شوند تا به سهولت به شکل منحنی در بیایند. پنس های پهن تر برای کنترل کردن پارچه های اضافی دوخته شده به کار می روند تا لباس تناسب بهتری داشته باشد.
یک پوشاک برازنده باعث رضایت خاطر شخص می شود و خوب به نظر می رسد. یک پوشاک برازنده دارای درجه مناسبی از آزادی است و خطوط دوخت آن متناسب با نیمرخ کلی بدن انسان است. زیبنده بودن هر نوع پوشاکی براساس نمود لباس بر تن شخص مشخص می شود و این امر بستگی زیادی به متناسب بودن لباس دارد. لباس متناسب راحت است و به شخص اجازه می دهد تا فعالیت های معمول خود را انجام دهد. همچنین این لباس ها کاملا زینبده اندام شخص خواهند بود.
اینگونه لباس ها به خوبی بر تن شخص آویزان می شوند، بدون حالت چروک یا برآمدگی بر تن شخص می نشینند، و به خوبی بر تن شخص متوازن می گردند. برای دوخت یک پوشاک برازنده الگوی هایی که انتخاب شده اند باید به درستی بررسی شوند و باید از فرم و تناسب خوبی برخوردار باشند. هنگام برش لباس لازم است مراحل کار به درستی و با دقت خاصی انجام شوند. فرم هیکل همه انسان ها ممکن است کامل یا کاملا متناسب نباشد، بنابراین باید در الگوها تغییراتی داده شود و یا اصلاحاتی صورت گیرد.
ضروری است که پس از طراحی یک لباس، به خصوص براساس فرم بدن شخص تغییرات لازم بر روی الگوها اعمال گردد. جدا از نقایص عمده بدن ممکن است بعضی نقایص جزئی نیز وجود داشته باشد که باید در هنگام طراحی لباس به آنها نیز دقت کرد. برای رسیدن به تناسب، طرح ریزی الگوها در امتداد راه پارچه، برش دقیق، دوخت و اتو کردن ساسون ها، آزادی در اوزمان پارچه و دوخت دستگاه، باید دقیقا در امتداد خطوط الگو انجام شود. آستین ها باید به راحتی و به صورت کاملا صاف در حلقه آستین لباس جای گیر شوند.
عواملی که تعیین می کنند که آیا یک پوشاک از تناسب خوبی برخوردار است یا خیر، عبارتند از: آزادی لباس، خطوط لباس، راه پارچه و حالت لباس. از آنها به عنوان استاندارد هایی برای متناسب بودن لباس استفاده می شود، همچنین این عوامل با یکدیگر مرتبط هستند.

۱- آزادی لباس

لباسی که دارای اندازه مناسب باشد، خیلی گشاد و خیلی تنگ نیست. آزادی لباس همچنین تفاوت بین اندازه واقعی بدن و اندازه پوشاک است. مقدار آزادی لباس با توجه به مد، نوع پوشاک و سلیقه شخصی متغیر است. یک لباس تولیدشده با میزان آزادی مطلوب، اندازه مناسبی خواهد داشت. کشیده شدن و کشش لباس در بالاتنه، شانه ها یا خطوط ران نشان می دهد که آزادی لباس کافی نیست. آزادی بیش از حد لباس باعث چین خوردگی در قسمت های گشاد می شود و ظاهری گل و گشاد به پوشاک می دهد. آزادی بیش از حد در درزهای خیلی بلند سرشانه دیده می شود، بسیاری از چین خوردگی های یقه، سینه و دور کمر نیز خیلی شل هستند. یک لباس کاملا متناسب، باید بدون هیچگونه چین خوردگی و کشش اضافی باشد.

• آزادی دوخت عقب سرشانه حدود ۲/۱ اینچ به جلو.
• آزادی اطراف سینه ها حدود ۴ اینچ.
• آزادی پشت لباس بین ۲/۱ اینچ تا ۴/۳ اینچ.
• آزادی قفسه سینه بین ۴/۱ اینچ تا ۸/۳ اینچ.
• آزادی ران ها در حالت ایستاده حدود ۲/۱۱ اینچ.
• میزان آزادی دامن در خط کمر برای بستن کمربند ۱ اینچ یا ۴/۱ اینچ در هر یک چهارم عرض دامن است.
• میزان آزادی در پشت سرآستین ۲ اینچ تا ۳ اینچ یا (۱ اینچ تا ۲/۱۱ اینچ).
• میزان آزادی در آرنج ۱ اینچ (۲/۱ اینچ) باشد تا آرنج بتواند به راحتی خم شود.

۲- خطوط لباس

نیمرخ اصلی نشان دهنده خطوط لباس است. خطوط محیطی شامل خط یقه، خط آستین، خط کمر و خط مچ است. خطوط باید بدون چین خوردگی و کاملا صاف باشند. باید خطوط منحنی مدرج، جلو و پشت لباس کاملا صاف و مرتب باشند. حلقه آستین باید بیضی شکل باشد و نباید شکل نوک تیز یا مدور داشته باشد. شکل حلقه آستین باید از چین های طبیعی ایجاد شده در جایی که بازو به بدن متصل می شود، پیروی کند. خطوط منحنی نباید خیلی پایین باشند تا مانع حرکت آزادانه دست نشوند.
در هنگام الحاق آستین ها، خط دوخت جانبی باید مستقیما از حلقه آستین تا سجاف یا خط طولی امتداد یابد. ساسون جلویی باید در بالای خط سینه پایان پیدا کند و پنس ها باید به سمت کناره آستین خاتمه یابند. بالا  تنه لباس باید مطابق با خطوط به سمت بالا باشد. خط دور کمر باید تا حد ممکن با سطح زمین موازی شود، اما برای متناسب شدن خط کمر لباس، قسمت عقب و گردی جلو باید اندکی از خط کمر پایین تر گردند. خطوط کمر و سجاف های زیرین باید موازی با سطح زمین باشند.
خطوط ساسون ها، چین خوردگی ها و خط سرشانه در قسمت داخلی پوشاک قرار می گیرند و باید مطبوع و کاملا صاف باشند. خطوط طراحی شده داخل نیمرخ لباس مانند چین خوردگی ها، ساسون ها و خطوط دوخته شده باید ظریف، مستقیم و صاف باشند. خطوطی که در متناسب بودن لباس نقش اساسی دارند عبارتند از: دوخت اصلی نیمرخ لباس، دوخت های محیطی و در انتها خطوطی که مربوط به سبک و طراحی کار می شوند. خطوط محیطی عبارتند از: خط یقه، خط حلقه آستین، خط کمر و خطوط سجاف. این خطوط منحنی صاف باید مطابق با خطوط منحنی طبیعی بدن انسان باشند. خطوط طراحی شده ای که در داخل نیمرخ لباس قرار می گیرند، مانند چین خوردگی ها، ساسون ها و خطوط سه گوش باید کاملا به شکل عمودی نسبت به سطح زمین آویزان شوند و عموما نسبت به خطوط محیطی در زاویه قائمه آویزان شوند مثل شعاع های دایره که از مرکز به سمت اطراف پراکنده هستند. خطوط منحنی مانند سرشانه باید مستقیم، صاف، مطبوع و کاملا متقارن باشند.

۳- راه پارچه

راه پارچه نشان دهنده نحوه قرارگیری نخ های تار و پود نسبت به یکدیگر است. همچنین جهت گیری نخ های تشکیل دهنده پارچه را نشان می دهد. معمولا نخ های طولی یا تارها، سنگین تر از نخ های عرضی یا پودها هستند. نخ های سنگین تر هنگامی که پارچه تازده می شوند و چین می خورند و یا روی راه های مستقیم چین  دار می گردند، باعث افتادن پارچه شده و شکلی مناسب با چین های ظریف به وجود می آورند. راه های طولی در خط مرکزی جلو و پشت لباس باید عمود بر سطح زمین باشند، مگر اینکه درزهای راه، جدا از هم باشند. نخ های عرضی در خط مرکزی جلو و پشت لباس در حالت موازی با سطح زمین باید قرار گیرند. در نیم تنه و سرشانه ها، راه های نیمه سمت راست لباس باید کاملا مطابق با راه های نیمه سمت چپ لباس باشند، بهجز در مواردی که شکل افتادن لباس نامتقارن است. گاهی راه های عرضی (بیراه) به جای اینکه موازی سطح زمین باشند، کاملا مخفی هستند و یا اینکه به سمت پایین قرار می گیرند که دلیل آن وجود برخی برآمدگی ها یا قسمت های مقعر در بدن است که مستقیما روی خطوط منحنی قرار گرفته اند. اگر خطوط راه های پارچه اصلاح نشوند لباس چین می خورد و یا به اصطلاح آویزان می گردد. بعضی اوقات، وقتی که پارچه ها با دقت برش نمی خورند، خطوط راه های پارچه از هم جدا می شوند.
نخ ها یا الیاف، واحدهای تشکیل دهنده پارچه یعنی «راه پارچه» نامیده می شوند. برای درک بیشتر از اصطلاحات «راه عرضی یا بیراه» و «راه طولی یا راه» استفاده کنید. چین های ظریف تنها زمانی به دست می آیند که پارچه در راستای نخ های سنگین تر چین زده شود، تا بخورد و یا اینکه به آن گره زده شود.
در الگوهای اصلی استاندارد، خط مرکزی جلو و پشت هم در بالاتنه و هم در کفل، راه طولی عمود بر سطح زمین هستند (مگر اینکه طرح پارچه دارای درزهای اریب باشد) و راه عرضی یا بیراه باید به صورت افقی یا موازی با سطح زمین باشد، در نتیجه خط راه در نیمه سمت راست پوشاک باید مطابق با نیمه سمت چپ پوشاک، به جز در طرح های نامتقارن مانند حاشیه یک دامن چین دار قرار گیرد. در یک آستین ساده، نخ های طولی باید به شکل عمودی از بالای شانه تا آرنج امتداد یابند و نخ های عرضی باید موازی با سطح زمین باشند، اگر بدن شخص تحدب یا تقعری دقیقا در بالای خط انحنا داشته باشد، راه عرضی یا بیراه به جای اینکه موازی سطح زمین باشد به سمت بالا یا پایین انحنا دارد.

۴-حالت لباس

یک پوشاک برازنده دارای یک حالت صاف و بدون هیچگونه چین خوردگی است. چین خوردگی های اریب در اثر تنگ شدن لباس به دلیل وجود منحنی ها یا برآمدگی های بدن ایجاد می شوند. چین خوردگی های اریب در آستین و در نزدیکی شانه بسیار ناراحت کننده و ناخوشایند هستند. چین خوردگی ها به شکل ضربدر در می آیند، زیرا محیط زیر آنها خیلی تنگ است.
چین خوردگی های نقطه ای در  سمت استخوان کتف، در اثر برآمدگی شانه ها ایجاد می شوند. برای اصلاح آنها، باید طول و عرض اضافی در هنگام برش لباس در نظر گرفته شود. حالت صاف و هموار یا رهایی از چین خوردگی برای ایجاد زیبایی ظاهری یک لباس لازم است. چین های ظریف ایجاد شده به دلیل چیندار کردن پارچه، چین های اتو نشده یا خطوط طرح دار در پارچه های لخت نباید با چین خوردگی لباس که به شکل مثلث های شیب دار کج هستند و به دلیل انحنا یا برآمدگی بدن به وجود می آیند، اشتباه گرفته شوند.

۵- متوازن بودن لباس

پوشاک باید از چپ به راست و از جلو به عقب متوازن به نظر برسد. دامن باید کاملا آویزان شود، به طوری که از مرکز لباس به سمت راست و چپ به یک اندازه امتداد یابد. یقه لباس باید در تمام نقاط متناسب با گردن شخص باشد. اگر دوخت شانه در قسمت گردن از شانه فاصله داشته باشد و در قسمت حلقه آستین محکم باشد، پوشاک از توازن خارج می شود. دامن استاندارد باید کاملا آویزان شود، به گونه ای که پاها از سمت راست به چپ و از جلو به عقب به یک اندازه امتداد و طول داشته باشند. دوخت سرشانه لباس باید به شکل مساوی بر روی سرشانه لباس توزیع شود. چین خوردگی های موضعی مورب باید از برآمدگی سرشانه فاصله داشته باشند.

دلایلی برای متناسب نبودن لباس

اگر لباسی با بی دقتی برش داده شود و اگر به درستی دوخته نشود، آن لباس از تناسب خوبی برخوردار نخواهد بود. لباس های زیر نامتناسب مانند شورت، زیرپوش های زنانه حاوی پارچه بلند و زیر دامنی، بعد از پوشیدن به دلیل نامتناسب بودن لباس، بر روی شخص تاثیر منفی می گذارند.

اگر الگوهای اولیه اندازه مناسب نداشته باشند و یا مطابق با اندازه بدن تغییر نکنند، لباس در هنگام پرو متناسب نخواهد بود. تناسب نداشتن لباس ممکن است به دلیل اختلاف بین قسمت های برجسته بدن شخص باشد. چنین سبکی از پوشاک برای پوشیدن مناسب نیست. بدن انسان دارای قسمت های منحنی شکل بی شماری است که اصلی ترین آنها عبارتند از: سینه ها، انتهای شانه ها، استخوان کتف، آرنج و زانو، شکم، پهلوها و باسن. لباس باید به درستی برش داده و دوخته شود تا به درستی روی منحنی های بدن انسان قرار بگیرد.
پارچه های صاف و راسته باید به کمک پنس ها چین بخورند یا به سمت درز پارچه برش داده شوند تا به سهولت به شکل منحنی در بیایند. پنس های پهن تر برای کنترل کردن پارچه های اضافی دوخته شده به کار می روند تا لباس تناسب بهتری داشته باشد.

حل مشکل متناسب نبودن لباس

لباس باید براساس این عوامل مورد بررسی قرار گیرد: آزادی لباس، راحتی، خطوط لباس، راه پارچه، حالت و توازن لباس. اگر لباس دارای چین خوردگی یا چین های اریب باشد باید کوک های قسمت محدب یا برجسته آزاد شوند. در این صورت اصلاح یقه لباس راحت تر از اصلاح آستین و حلقه آستین است. از فاصله اضافی که در هنگام دوخت لحاظ می شود می توان برای افزایش یا کاهش اوزمان در خط بالاتنه لباس استفاده کرد. در حین برش پارچه، الگوها باید موازی با حاشیه پارچه باشند، به صورتی که طول لباس در امتداد حاشیه پارچه قرار گیرد.
در حین دوختن حلقه آستین و یقه لباس باید بسیار دقت شود. برای ایجاد تناسب بهتر در لباس بهتر است که ۲ تا ۵/۲ سانتیمتر پارچه اضافی را در قسمت پشت لباس، درز شانه ها، زیر بغل و درزهای جانبی نگه دارید. اگر می خواهید که دوخت حلقه آستین و یقه کاملا متناسب باشد باید در هنگام سنجاق زدن به پارچه، علامت گذاری، کوک زدن و دوخت بسیار دقت شود تا کار به درستی انجام شود. خط ساسون بالاتنه نباید به شکل کیسه در بیاید و یا اینکه چروک شود.
اوزمان باید به صورت یکنواخت و بدون بی نظمی توزیع شود و یا در صورت چروک شدن رویه چین ها و سجاف کردن باید به صورت صاف و هموار تمام شود. برای تر و تمیز کردن لبه های دوخت، باید بعد از هر مرحله شکل دهی به پارچه، لبه های دوخته شده اتو شوند. لباس نباید خیلی تنگ باشد، زیرا عیب های آن بیشتر برجسته می شود و به چشم می آید. برای اینکه لباس کاملا متناسب باشد باید اندازه گیری به شکل دقیقی انجام شود و الگوها بر روی کاغذ الگو رسم گردند.

برای مشاهده تناسب لباس

لباس باید قبل از اینکه آستین و یقه به آن متصل شود و یا اینکه سجاف دوزی گردد، پوشیده شده و امتحان شود. چاک ها باید با دقت، به درستی و محکم به هم متصل گردند. خط دوختی که خط مرکزی جلو و پشت لباس را مشخص می کند به ایجاد تناسب بیشتر لباس کمک می کند.
برای بررسی تناسب لباس با بدن شخص، لباس باید به شکلی پوشیده شود که روی لباس به سمت بیرون باشد. برای ایجاد تناسب بیشتر، این لباس باید کاملا مورد بررسی قرار بگیرد و به دقت آنالیز شود. لباس باید در هنگام راه رفتن و کار کردن کاملا راحت باشد. هر گونه تغییر و اصلاح ضروری باید با انجام کارهایی مثل برش، کوک شل زدن، سنجاق زدن یا علامت گذاری بر روی لباس انجام گیرد.
خطوط صحیح را با صابون خیاطی علامت گذاری کنید و خطوط دوخت یا خطوط ساسون اصلاح شده را به لبه داخلی لباس بچسبانید. حتی با ایجاد تغییرات زیاد در لباس، باز هم باید لباس متناسب باشد. الگوی دوخت باید در سمت راست و چپ لباس یکسان گردد. الگوهای کاغذی هم باید براساس تغییرات ایجاد شده در لباس تغییر کنند.
اصلاح و تغییر لباس باید تا زمان رسیدن به یک تناسب رضایت بخش ادامه یابد. در دور دوم بررسی تناسب لباس بر روی تن شخص، باید میزان جمع شدگی پارچه در آستین ها و حلقه آستین مورد بررسی قرار بگیرد. خطوط یقه و کمر لباس باید برای ایجاد راحتی بیشتر و داشتن ظاهری طبیعی تر کاملا منحنی شکل باشند.
الگوهای تغیریافته باید برای رسیدن به تناسب بیشتر لباس، نگهداری شوند. برای ایجاد تناسب دقیق تر قبل از برش دادن هرگونه لباسی به صورت مداوم الگوی طراحی شده را با اندازه های بدن شخص مقایسه کنید، زیرا ممکن است تغییراتی در اندازه گیری ایجاد شود. یک لباس باید از جلو و پشت یکسان به نظر برسد. قسمت پشت لباس باید از تناسب بیشتری برخوردار باشد، زیرا در پشت لباس کشیدگی وجود دارد. لباسی که بسیار کم عرض، خیلی باریک و یا خیلی کوتاه باشد، ناراحت کننده و ناخوشایند خواهد بود.